ໝາຍເຖິງສິດທິ ຫຼື ຂໍ້ຈຳກັດທີ່ຕິດຢູ່ກັບດິນຕອນໜຶ່ງ. ຕົວຢ່າງ: ສິດທິເຫຼົ່ານີ້ອະນຸຍາດໃຫ້ຄົນທີ່ມາເປັນເຈົ້າຂອງດິນໃນພາຍຫຼັງສາມາດນໍາໃຊ້ ແລະ ເພີດເພີນກັບແອ່ງນໍ້າທີ່ໄຫຼຜ່ານດິນຕອນນັ້ນຢ່າງເຕັມທີ່.
Adapted from Thomson Reuters Practical Law, “Appurtenance,” accessed in 2022, View the Website; "Water Rights," Investopedia, 2021, View the PDF; Thomson Reuters Practical Law, “Appurtenant right," accessed in 2022, View the Website.
ບຸກຄົນ ຫຼື ນິຕິບຸກຄົນທີ່ມີສິດທິສົມບູນເໜືອດິນຕອນໜຶ່ງ ຫຼື ຊັບສິນ.
Adapted from Bridges Across Borders, "A Cambodian Guide to Defending Land and Housing Rights Vol 1 - Part 2," 2009, View the PDF.
ວິທີການປະເມີນຄ່າທີ່ຮູ້ການຊົດເຊີຍທີ່ພຽງພໍເພື່ອ ທົດແທນຊັບສິນບວກກັບຄ່າໃຊ້ຈ່າຍການດຳເນີນການທີ່ຈຳເປັນເຊິ່ງເຊື່ອມໂຍງກັບການທົດແທນຊັບສິນ. ໃນບ່ອນທີ່ມີຕະຫຼາດທີ່ໃຊ້ການໄດ້, ຄ່າທົດແທນແມ່ນມູນຄ່າຕະຫຼາດດັ່ງທີ່ຖືກສ້າງຂຶ້ນຜ່ານການປະເມີນອະສັງຫາລິມະຊັບແບບອິດສະຫຼະ ແລະ ມີຄວາມຮອບຮູ້ບວກກັບຄ່າໃຊ້ຈ່າຍການດຳເນີນການ. ໃນບ່ອນທີ່ບໍ່ມີຕະຫຼາດທີ່ໃຊ້ການໄດ້, ອາດກຳນົດຄ່າທົດແທນຜ່ານວິທີການທາງເລືອກ, ເຊັ່ນ: ການຄຳນວນມູນຄ່າທີ່ຈະໄດ້ຮັບສຳລັບທີ່ດິນ ຫຼື ຊັບສິນທີ່ກໍ່ໃຫ້ເກີດຜົນຜະລິດ ຫຼື ມູນຄ່າທີ່ບໍ່ມີການຫຼຸ້ຍຫ້ຽນຂອງວັດສະດຸທົດແທນ ແລະ ແຮງງານສຳລັບການກໍ່ສ້າງໂຄງສ້າງ ຫຼື ຊັບສິນຄົງທີ່ອື່ນໆບວກກັບຄ່າໃຊ້ຈ່າຍການດຳເນີນການ. ໃນທຸກກໍລະນີທີ່ການເຄື່ອນຍ້າຍທາງກາຍະພາບສົ່ງຜົນໃຫ້ສູນເສຍທີ່ພັກ, ຄ່າທົດແທນຕ້ອງມີຢ່າງພໍເປັນຢ່າງໜ້ອຍເພື່ອເຮັດໃຫ້ສາມາດຊື້ ຫຼື ກໍ່ສ້າງເຮືອນທີ່ບັນລຸຕາມມາດຕະຖານຂັ້ນຕົ້ນທີ່ສາມາດຍອມຮັບໄດ້ຂອງຊຸມຊົນໃນເລື່ອງຄຸນນະພາບ ແລະ ຄວາມປອດໄພ. ວິທີການປະເມີນຄ່າເພື່ອກຳນົດຄ່າທົດແທນຄວນມີການຈົດບັນທຶກ ແລະ ປະກອບໃສ່ໃນເອກະສານວາງແຜນການຍົກຍ້າຍຖິ່ນຖານທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ. ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍການດຳເນີນການລວມເຖິງຄ່າບໍລິຫານ, ຄ່າຈົດທະບຽນ ຫຼື ຄ່າທຳນຽມສິດທິ, ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍໃນການຍົກຍ້າຍທີ່ສົມເຫດສົມຜົນ ແລະ ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍອື່ນໆທີ່ຄ້າຍຄືກັນເຊິ່ງກຳນົດໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບ. ເພື່ອຮັບປະກັນການຊົດເຊີຍຕາມຄ່າທົດແທນ, ອັດຕາການຊົດເຊີຍທີ່ວາງແຜນໄວ້ອາດຈຳເປັນຕ້ອງມີການປັບປຸງໃນພື້ນທີ່ອິດທິພົນຂອງໂຄງການ ເຊິ່ງເປັນບ່ອນທີ່ມີເງິນເຟີ້ສູງ ຫຼື ມີຊ່ວງເວລາລະຫວ່າງການຄຳນວນອັດຕາການຊົດເຊີຍ ແລະ ການສົ່ງມອບການຊົດເຊີຍຢ່າງກວ້າງຂວາງ.
Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF; Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.
ຂໍ້ຈຳກັດ ຫຼື ຂໍ້ຫ້າມໃນການນໍາໃຊ້ດິນກະສິກຳ, ດິນທີ່ຢູ່ອາໄສ, ດິນເພື່ອການຄ້າຂາຍ ຫຼື ດິນປະເພດອື່ນໆທີ່ຖືກນໍາສະເໜີໂດຍກົງ ແລະ ເຮັດໃຫ້ເກີດຜົນໂດຍເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງໂຄງການ. ສິ່ງເຫຼົ່ານີ້ອາດລວມເຖິງຂໍ້ຈຳກັດໃນການເຂົ້າເຖິງສວນສາທາລະນະທີ່ກຳນົດໄວ້ຕາມກົດໝາຍ ແລະ ພື້ນທີ່ປົກປ້ອງ, ຂໍ້ຈຳກັດໃນການເຂົ້າເຖິງແຫຼ່ງຊັບສິນອື່ນໆທີ່ມີຮ່ວມກັນ ແລະ ຂໍ້ຈຳກັດໃນການນໍາໃຊ້ທີ່ດິນພາຍໃນສິດທິການນໍາໃຊ້ສາທາລະນຸປະໂພກ ຫຼື ເຂດຄວາມປອດໄພ.
Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF; Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.
ຂັ້ນຕອນການປະຕິບັດງານສະເພາະໂຄງການທີ່ຈະຖືກນໍາໃຊ້ໃນເວລາຕໍ່ມາ ຖ້າຄົ້ນພົບມໍລະດົກທາງວັດທະນະທຳທີ່ບໍ່ຮູ້ຈັກກ່ອນໜ້າໃນລະຫວ່າງກິດຈະກຳຂອງໂຄງການ. ມັນຈະກຳນົດວິທີການຈັດການກັບການຄົ້ນພົບມໍລະດົກໂດຍບັງເອີນເຊິ່ງເຊື່ອມໂຍງກັບໂຄງການ. ຂັ້ນຕອນການປະຕິບັດງານດັ່ງກ່າວຈະລວມເຖິງເງື່ອນໄຂເພື່ອແຈ້ງໃຫ້ແກ່ອົງການທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຮັບຊາບເຖິງວັດຖຸ ຫຼື ສະຖານທີ່ຄົ້ນພົບໂດຍຜູ້ຊ່ຽວຊານມໍລະດົກທາງວັດທະນະທຳ; ສ້າງຮົ້ວຂັ້ນພື້ນທີ່ຄົ້ນພົບ ຫຼື ສະຖານທີ່ເພື່ອຫ້າມບໍ່ໃຫ້ເກີດການລົບກວນເພີ່ມເຕີມ; ດຳເນີນການປະເມີນວັດຖຸ ຫຼື ສະຖານທີ່ຄົ້ນພົບໂດຍຜູ້ຊ່ຽວຊານມໍລະດົກທາງວັດທະນະທຳ; ລະບຸ ແລະ ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດການດຳເນີນການທີ່ສອດຄ່ອງກັບເງື່ອນໄຂດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ສັງຄົມ ພ້ອມທັງກົດໝາຍ ແລະ ລະບຽບການຂອງປະເທດເຈົ້າພາບ; ແລະ ຝຶກອົບຮົມພະນັກງານ ແລະ ຜູ້ເຮັດວຽກກ່ຽວກັບຂັ້ນຕອນການປະຕິບັດງານເມື່ອຄົ້ນພົບມໍລະດົກໂດຍບັງເອີນ.
Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF; Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.
ການປາກົດຢູ່ທາງກາຍະພາບ ແລະ ຂໍ້ຜູກພັນທາງເສດຖະກິດຂອງທີ່ດິນ ແລະ ດິນແດນທີ່ຊຸມຊົນພື້ນເມືອງ ຫຼື ຄົນກຸ່ມອື່ນເປັນເຈົ້າຂອງໂດຍປະເພນີ ຫຼື ນໍາໃຊ້ ຫຼື ຄອບຄອງຕາມທຳນຽມ, ເຊິ່ງລວມເຖິງສະຖານທີ່ສັກສິດ ແລະ ພື້ນທີ່ອື່ນໆທີ່ມີຄວາມສຳຄັນເປັນພິເສດກັບຄົນເຫຼົ່ານັ້ນເປັນເວລາຫຼາຍຮຸ່ນຄົນ.
Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF; Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.
ສິດທິຂອງຄົນພື້ນເມືອງທີ່ໄດ້ຮັບການປົກປ້ອງເປັນພິເສດໃນ “ຖະແຫຼງການຂອງສະຫະປະຊາຊາດວ່າດ້ວຍສິດທິຂອງຄົນພື້ນເມືອງ (UNDRIP)” ແລະ “ສົນທິສັນຍາສະບັບທີ 169 ວ່າດ້ວຍຄົນພື້ນເມືອງ ແລະ ຄົນຊົນເຜົ່າ” ຂອງ International Labour Organization’s (ILO). ສິດທິເຫຼົ່ານີ້ລວມເຖິງການຮັບຮູ້ປະຫວັດສາດ, ພາສາ, ອັດຕະລັກ ແລະ ວັດທະນະທຳທີ່ໂດດເດັ່ນຂອງພວກເຂົາ; ສິດທິຮ່ວມຂອງພວກເຂົາຕໍ່ທີ່ດິນ, ດິນແດນ ແລະ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດທີ່ພວກເຂົາໄດ້ຄອບຄອງ ແລະ ນໍາໃຊ້ໂດຍປະເພນີ; ແລະ ສິດທິຂອງພວກເຂົາຕໍ່ຄວາມຮູ້ຕາມປະເພນີທີ່ພວກເຂົາມີຮ່ວມກັນ. UNDRIP ຢືນຢັນວ່າສິດທິຮ່ວມແມ່ນບໍ່ສາມາດແຍກອອກຈາກກັນໄດ້ສຳລັບການເປັນຢູ່ຂອງຄົນພື້ນເມືອງ, ສະຫວັດດີພາບ ແລະ ການພັດທະນາທີ່ສົມບູນດັ່ງມະນຸດ.
Adapted from International Fund for Agricultural Development (IFAD), "Indigenous peoples’ collective rights to lands, territories and natural resources: Lessons from IFAD-supported projects," accessed in 2022, View the Website.
ຈຳນວນເງິນ, ທີ່ດິນ, ເຮືອນ, ຊັບສິນ, ໂຄງສ້າງ ຫຼື ຊັບສິນມີຄ່າອື່ນໆທີ່ສະໜອງໃຫ້ເພື່ອທົດແທນໃຫ້ກັບຄວາມເສຍຫາຍທາງກາຍະພາບ ຫຼື ເສດຖະກິດ ຫຼື ການເຄື່ອນຍ້າຍທີ່ເກີດຂຶ້ນຈາກໂຄງການ. ສາມາດພິຈາລະນາວ່າການຊົດເຊີຍມີໃຫ້ຢ່າງພຽງພໍ ຖ້າມັນເທົ່າກັບຄ່າທົດແທນທັງໝົດ, ເຊິ່ງຈະອະນຸຍາດໃຫ້ປະຊາຊົນທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບສາມາດຮັບການທົດແທນທີ່ດິນ, ເຮືອນ, ຊັບສິນ, ໂຄງສ້າງພື້ນຖານ, ຕົວເລືອກການດຳລົງຊີວິດ ແລະ/ຫຼື ສິ່ງອື່ນໆທີ່ສູນເສຍໄປ. ສຳລັບຂໍ້ມູນເພີ່ມເຕີມກ່ຽວກັບການຊົດເຊີຍ, ໃຫ້ເບິ່ງ ການສະໜອງການຊົດເຊີຍຢ່າງພຽງພໍ, ຍົກຍ້າຍຈັດສັນ ແລະ ການສະໜັບສະໜູນເພື່ອຟື້ນຟູຊີວິດການເປັນຢູ່.
Adapted from Bridges Across Borders, "A Cambodian Guide to Defending Land and Housing Rights Vol 1 - Part 1," 2009, View the PDF.
ໝາຍເຖິງຮູບແບບການນໍາໃຊ້ທີ່ດິນ ແລະ ຊັບພະຍາກອນຂອງຊຸມຊົນທີ່ມີມາຕັ້ງດົນນານແລ້ວຕາມກົດໝາຍປະເພນີ, ຄຸນຄ່າ, ປະເພນີ ແລະ ທຳນຽມຂອງຄົນພື້ນເມືອງ ແລະ ຊຸມຊົນທ້ອງຖິ່ນ, ເຊິ່ງລວມເຖິງການນໍາໃຊ້ຕາມລະດູການ ຫຼື ແບບໝຸນວຽນແທນທີ່ຈະເປັນສິດທິຕາມກົດໝາຍຢ່າງເປັນທາງການຕໍ່ທີ່ດິນ ແລະ ຊັບພະຍາກອນທີ່ອອກໃຫ້ໂດຍລັດຖະບານຂອງປະເທດເຈົ້າພາບ.
Adapted from United Nations Programme on Reducing Emissions from Deforestation and Forest Degradation (UN-REDD Program), "Customary rights," accessed in 2022, View the Website.
ບຸກຄົນ ຫຼື ກຸ່ມຄົນທີ່ຖືກເຄື່ອນຍ້າຍທາງກາຍະພາບຜ່ານການຍ້າຍສະຖານທີ່ຕັ້ງໃໝ່, ການສູນເສຍດິນທີ່ຢູ່ອາໄສ ຫຼື ການສູນເສຍທີ່ພັກ ແລະ ຖືກເຄື່ອນຍ້າຍທາງເສດຖະກິດຜ່ານການສູນເສຍດິນທີ່ກໍ່ໃຫ້ເກີດຜົນຜະລິດ, ຊັບສິນ, ການເຂົ້າເຖິງຊັບສິນ, ແຫຼ່ງລາຍໄດ້ ຫຼື ວິທີການດຳລົງຊີວິດ ເນື່ອງຈາກການເອົາທີ່ດິນໂດຍບໍ່ສະໝັກໃຈສຳລັບໂຄງການ ຫຼື ຂໍ້ຈຳກັດໃນການນໍາໃຊ້ທີ່ດິນຢ່າງບໍ່ສະໝັກໃຈ ແລະ ຄົນທີ່ສູນເສຍການເຂົ້າເຖິງສວນສາທາລະນະທີ່ກຳນົດໄວ້ຕາມກົດໝາຍ ແລະ ພື້ນທີ່ປົກປ້ອງ.
Adapted from Asian Development Bank (ADB), "Safeguard Policy Statement," 2009, View the PDF.
ການສູນເສຍທີ່ດິນ, ຊັບສິນ, ການເຂົ້າເຖິງຊັບສິນ, ແຫຼ່ງລາຍໄດ້ ຫຼື ວິທີການດຳລົງຊີວິດ ເນື່ອງຈາກການເອົາທີ່ດິນໂດຍບໍ່ສະໝັກໃຈ ຫຼື ຂໍ້ຈຳກັດໃນການນໍາໃຊ້ທີ່ດິນຢ່າງບໍ່ສະໝັກໃຈ ແລະ ການເຂົ້າເຖິງສວນສາທາລະນະທີ່ກຳນົດໄວ້ຕາມກົດໝາຍ ແລະ ພື້ນທີ່ປົກປ້ອງ. ສຳລັບຂໍ້ມູນເພີ່ມເຕີມກ່ຽວກັບການເຄື່ອນຍ້າຍທາງເສດຖະກິດ, ໃຫ້ເບິ່ງ ການເອົາທີ່ດິນ ແລະ ການສະໜອງການຊົດເຊີຍຢ່າງພຽງພໍ, ຍົກຍ້າຍຈັດສັນ ແລະ ການສະໜັບສະໜູນເພື່ອຟື້ນຟູຊີວິດການເປັນຢູ່.
Adapted from Asian Development Bank (ADB), "Safeguard Policy Statement," 2009, View the PDF.
ການເອົາອອກຢ່າງຖາວອນ ຫຼື ຊົ່ວຄາວເຊິ່ງຄັດກັບຄວາມຕ້ອງການຂອງບຸກຄົນ, ຄອບຄົວ ແລະ/ຫຼື ຊຸມຊົນຈາກເຮືອນ ແລະ/ຫຼື ທີ່ດິນທີ່ພວກເຂົາຄອບຄອງໂດຍບໍ່ມີການສະໜອງ ແລະ ການເຂົ້າເຖິງຮູບແບບການປົກປ້ອງທາງກົດໝາຍທີ່ເໝາະສົມ ແລະ ການປົກປ້ອງອື່ນໆ. ສຳລັບຂໍ້ມູນເພີ່ມເຕີມກ່ຽວກັບການເຄື່ອນຍ້າຍທາງກາຍະພາບ, ໃຫ້ເບິ່ງ ການເອົາທີ່ດິນ ແລະ ການສະໜອງການຊົດເຊີຍຢ່າງພຽງພໍ, ຍົກຍ້າຍຈັດສັນ ແລະ ການສະໜັບສະໜູນເພື່ອຟື້ນຟູຊີວິດການເປັນຢູ່.
Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF; Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.
ການເອົາທີ່ດິນ ຫຼື ຂໍ້ຈຳກັດໃນການນໍາໃຊ້ທີ່ດິນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບໂຄງການອາດກໍ່ໃຫ້ເກີດການເຄື່ອນຍ້າຍທາງກາຍະພາບ, ການເຄື່ອນຍ້າຍທາງເສດຖະກິດ ຫຼື ທັງສອງ. ຍົກຍ້າຍຈັດສັນແມ່ນຖືວ່າເປັນການບໍ່ສະໝັກໃຈເມື່ອປະຊາຊົນທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບ ຫຼື ຊຸມຊົນບໍ່ມີສິດທິທີ່ຈະປະຕິເສດການເອົາທີ່ດິນ ຫຼື ຂໍ້ຈຳກັດໃນການນໍາໃຊ້ທີ່ດິນເຊິ່ງສົ່ງຜົນໃຫ້ເກີດການເຄື່ອນຍ້າຍ. ສຳລັບຂໍ້ມູນເພີ່ມເຕີມກ່ຽວກັບຍົກຍ້າຍຈັດສັນໂດຍບໍ່ສະໝັກໃຈ, ໃຫ້ເບິ່ງ ການເອົາທີ່ດິນ ແລະ ການສະໜອງການຊົດເຊີຍຢ່າງພຽງພໍ, ຍົກຍ້າຍຈັດສັນ ແລະ ການສະໜັບສະໜູນເພື່ອຟື້ນຟູຊີວິດການເປັນຢູ່.
Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF; Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.
ໝາຍເຖິງທຸກວິທີການທີ່ເອົາທີ່ດິນມາເພື່ອຈຸດປະສົງຂອງໂຄງການ, ເຊິ່ງອາດລວມເຖິງການຊື້ໂດຍສົມບູນ; ການເວນຄືນຊັບສິນ; ແລະ ການເອົາສິດທິການເຂົ້າເຖິງ, ເຊັ່ນ: ສິດທິການນໍາໃຊ້ ຫຼື ສິດທິຕໍ່ຫົນທາງ. ການເອົາທີ່ດິນຍັງອາດລວມເຖິງການເອົາທີ່ດິນທີ່ບໍ່ມີການຄອບຄອງ ຫຼື ບໍ່ມີການນໍາໃຊ້ ໂດຍບໍ່ຄຳນຶງວ່າເຈົ້າຂອງທີ່ດິນອາໄສທີ່ດິນດັ່ງກ່າວສຳລັບລາຍໄດ້ ຫຼື ຈຸດປະສົງການດຳລົງຊີວິດ, ການຄອບຄອງຄືນທີ່ດິນສາທາລະນະທີ່ຖືກນໍາໃຊ້ ຫຼື ຄອບຄອງໂດຍບຸກຄົນ ຫຼື ຄົວເຮືອນ ແລະ ຜົນກະທົບຈາກໂຄງການທີ່ສົ່ງໃຫ້ທີ່ດິນຈົມຢູ່ໃຕ້ນໍ້າ ຫຼື ຖ້າບໍ່ດັ່ງນັ້ນກໍບໍ່ສາມາດນໍາໃຊ້ໄດ້ຄືນ ຫຼື ບໍ່ສາມາດເຂົ້າເຖິງໄດ້. ທີ່ດິນລວມເຖິງທຸກສິ່ງທີ່ເຕີບໂຕ ຫຼື ຕິດກັບທີ່ດິນຢ່າງຖາວອນ, ເຊັ່ນ: ຕົ້ນເຂົ້າ, ແອ່ງນໍ້າທີ່ເປັນສ່ວນປະກອບຂອງທີ່ດິນ, ຕຶກອາຄານ ແລະ ການປັບປຸງອື່ນໆ. ເບິ່ງ ການເອົາທີ່ດິນ ສຳລັບຂໍ້ມູນເພີ່ມເຕີມ.
Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF; Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.
ແຜນການທີ່ກຳນົດການຈັດແຈງທັງໝົດເພື່ອຍົກຍ້າຍຈັດສັນ ແລະ ມາດຕະການເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນ ຫຼື ຊົດເຊີຍຜົນກະທົບຂອງຍົກຍ້າຍຈັດສັນ. ມັນທົບທວນໂຄງຮ່າງທາງກົດໝາຍ; ລະບຸຜົນກະທົບທາງລົບທີ່ເກີດຂຶ້ນຈາກຍົກຍ້າຍຈັດສັນ; ອະທິບາຍເຖິງຂະບວນການສຳລັບການເອົາທີ່ດິນ, ພ້ອມທັງການຈັດຊື້ ແລະ ການພັດທະນາທີ່ດິນເພື່ອຍົກຍ້າຍຈັດສັນ; ປະກອບມີຕາຕະລາງສຳລັບກິດຈະກຳຍົກຍ້າຍຈັດສັນ; ສົນທະນາກ່ຽວກັບມາດຕະການເພື່ອສະໜອງການຊົດເຊີຍ ແລະ ຟື້ນຟູການດຳລົງຊີວິດຂອງປະຊາຊົນໃນສະຖານທີ່ຕັ້ງໃໝ່; ກຳນົດການຈັດແຈງທາງສະຖາບັນ; ແລະ ຄາດຄະເນພະນັກງານ, ກອງທຶນ ແລະ ຊັບພະຍາກອນອື່ນໆທີ່ຈຳເປັນ. ແຜນການນີ້ຄວນສ້າງຕັ້ງພື້ນຖານສຳລັບຂໍ້ຕົກລົງໃນບັນດາຜູ້ຖືຜົນປະໂຫຍດຮ່ວມ. ເບິ່ງ ການເອົາທີ່ດິນ ແລະ ການສະໜອງການຊົດເຊີຍຢ່າງພຽງພໍ, ຍົກຍ້າຍຈັດສັນ ແລະ ການສະໜັບສະໜູນເພື່ອຟື້ນຟູຊີວິດການເປັນຢູ່ ສຳລັບຂໍ້ມູນເພີ່ມເຕີມກ່ຽວກັບແຜນການເຫຼົ່ານີ້.
Adapted from International Union for Conservation of Nature (IUCN), "Resettlement Action Plan (RAP)," 2018, View the PDF.
ຫຼັກຖານທີ່ບົ່ງບອກສິດທິຂອງບຸກຄົນ, ຄອບຄົວ ຫຼື ຊຸມຊົນ ຫຼື ຄວາມເປັນເຈົ້າຂອງທີ່ດິນ. ໃນປະເທດເຈົ້າພາບບາງປະເທດ, ມັນສາມາດສະແດງອອກໃນຮຸບແບບໃບຢັ້ງຢືນຄວາມເປັນເຈົ້າຂອງທີ່ສາມາດຈັບຕ້ອງໄດ້.
Adapted from IGI Global, "What is Land Title," accessed in 2022, View the Website.
ຫຼາກຫຼາຍວິທີການທີ່ຄົນນໍາໃຊ້ເພື່ອຫາລ້ຽງຊີບ ແລະ ສະໜອງໃຫ້ກັບຕົນເອງ ແລະ ຄອບຄົວຂອງພວກເຂົາ. ຕົວຢ່າງລວມເຖິງແຕ່ບໍ່ສະເພາະພຽງລາຍໄດ້ຕາມຄ່າຈ້າງ, ກະສິກຳ, ການປະມົງ, ການຫາອາຫານ, ການດຳລົງຊີວິດປະເພດອື່ນໆທີ່ເພິ່ງພາຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ, ການຄ້າຂາຍເລັກໆນ້ອຍໆ, ການແລກປ່ຽນ ແລະ ການດຳເນີນທຸລະກິດຂະໜາດນ້ອຍ.
Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF; Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.
ແຜນການທີ່ແກ້ໄຂການເຄື່ອນຍ້າຍທາງເສດຖະກິດຂອງປະຊາຊົນທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບ. ມັນອະທິບາຍເຖິງທຳມະຊາດຂອງການເຄື່ອນຍ້າຍທີ່ເກີດຂຶ້ນຈາກໂຄງການ; ທົບທວນກົດໝາຍ ແລະ ນະໂຍບາຍທີ່ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້; ສະຫຼຸບກິດຈະກຳ ແລະ ຂໍ້ມູນຄົ້ນພົບຈາກການປຶກສາຫາລືກັບຜູ້ຖືຜົນປະໂຫຍດຮ່ວມ; ສະເໜີສະຖານະການທາງສັງຄົມ-ເສດຖະກິດທີ່ເປັນເສັ້ນຖານ; ສະເໜີມາດຕະການເພື່ອຊົດເຊີຍໃຫ້ກັບປະຊາຊົນທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບ ແລະ ຟື້ນຟູການດຳລົງຊີວິດຂອງພວກເຂົາໃຫ້ກັບໄປຢູ່ໃນລະດັບກ່ອນໂຄງການ ຫຼື ໃນລະດັບທີ່ດີຂຶ້ນ; ກຳນົດເງື່ອນໄຂການຕິດຕາມ ແລະ ການລາຍງານ; ວາງກຳນົດຕາຕະລາງການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ; ແລະ ຄາດຄະເນພະນັກງານ, ກອງທຶນ ແລະ ຊັບພະຍາກອນອື່ນໆທີ່ຈຳເປັນ. ມັນສາມາດເປັນເອກະສານດ່ຽວ ຫຼື ສ່ວນໜຶ່ງຂອງແຜນການຄຸ້ມຄອງສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ສັງຄົມ (ESMP).
Adapted from Inclusive Development International (IDI), "Community Guide to the Asian Infrastructure Investment Bank," 2020, View the PDF.
ຂະບວນການຫຼຸດຜ່ອນຜົນກະທົບທາງລົບ ແລະ ປັບປຸງຜົນປະໂຫຍດໂດຍເປັນຜົນມາຈາກການເຄື່ອນຍ້າຍທາງກາຍະພາບ ແລະ/ຫຼື ການເຄື່ອນຍ້າຍທາງເສດຖະກິດ. ຜ່ານການສະໜັບສະໜູນເພື່ອຟື້ນຟູຊີວິດການເປັນຢູ່, ນັກພັດທະນາ ແລະ ຜູ້ຮັບເໝົາຄວນເຮັດວຽກກັບລັດຖະບານຂອງປະເທດເຈົ້າພາບເພື່ອໃຫ້ຕົວເລືອກທີ່ເໝາະສົມສຳລັບປະຊາຊົນທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບເພື່ອຮັກສາ ຫຼື ປັບປຸງມາດຕະຖານການດຳລົງຊີວິດຂອງພວກເຂົາ; ຮັບປະກັນວ່າທັກສະທີ່ກໍ່ໃຫ້ເກີດຜົນຜະລິດຂອງປະຊາຊົນທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈະສາມາດນໍາໃຊ້ໄດ້ໃນສະຖານທີ່ຕັ້ງໃໝ່; ສະເໜີກິດຈະກຳການສ້າງສັກກະຍາພາບ ແລະ ຊ່ວງການຝຶກອົບຮົມເພື່ອແກ້ໄຂຊ່ອງວ່າງໃນທັກສະ; ແລະ ເສີມສ້າງສະພາບແວດລ້ອມທີ່ມີໂອກາດການຈ້າງງານທີ່ຫຼາກຫຼາຍ, ເຊິ່ງລວມເຖິງວຽກງານໃນໂຄງການ BRI.
Adapted from World Bank, "Resettlement, Livelihoods and Ethnic Minorities Development Program," 2011, View the PDF.
ການຍ້າຍສະຖານທີ່ຕັ້ງໃໝ່, ການສູນເສຍດິນທີ່ຢູ່ອາໄສ ຫຼື ການສູນເສຍທີ່ພັກເຊິ່ງເປັນຜົນມາຈາກການເອົາດິນໂດຍບໍ່ສະໝັກໃຈ ຫຼື ຂໍ້ກຳນົດໃນການນໍາໃຊ້ທີ່ດິນໂດຍບໍ່ສະໝັກໃຈ ຫຼື ການເຂົ້າເຖິງສວນສາທາລະນະທີ່ກຳນົດໄວ້ຕາມກົດໝາຍ ແລະ ພື້ນທີ່ປົກປ້ອງ. ຖ້າມັນຈຳເປັນແທ້ໆສຳລັບການພັດທະນາຂອງໂຄງການ, ລັດຖະບານຂອງປະເທດເຈົ້າພາບ, ນັກພັດທະນາ ແລະ ຜູ້ຮັບເໝົາຕ້ອງໃຫ້ແຈ້ງການລ່ວງໜ້າໃນເວລາທີ່ພຽງພໍ; ໃຫ້ໂອກາດທີ່ມີຄວາມໝາຍເພື່ອຮັບຄຳຮ້ອງທຸກ ແລະ ຄຳອຸທອນ; ຫຼີກເວັ້ນຈາກການນໍາໃຊ້ກຳລັງຢ່າງບໍ່ຈຳເປັນ, ບໍ່ສົມສ່ວນ ຫຼື ເກີນໄປ; ແລະ ຊົດເຊີຍໃຫ້ກັບຜົນກະທົບທາງລົບຕໍ່ບຸກຄົນ, ຄອບຄົວ ແລະ/ຫຼື ຊຸມຊົນ.
Adapted from Asian Development Bank (ADB), "Safeguard Policy Statement," 2009, View the PDF.
ຂະບວນການນໍາເອົາບຸກຄົນ, ຄອບຄົວ, ຊຸມຊົນ ຫຼື ກຸ່ມສັງຄົມອື່ນໄປຢູ່ສະຖານທີ່ອື່ນ.
ສະຖານທີ່ໃໝ່ເພື່ອດຳລົງຊີວິດສຳລັບຄົນທີ່ຖືກເຄື່ອນຍ້າຍທາງກາຍະພາບ ແລະ/ຫຼື ທາງເສດຖະກິດໂດຍໂຄງການ. ສະຖານທີ່ເຫຼົ່ານີ້ຄວນຮັບປະກັນຄວາມປອດໄພໃນການຄອບຄອງ; ມີລາຄາບໍ່ແພງ, ປອດໄພ ແລະ ສາມາດຢູ່ອາໄສໄດ້; ໃຫ້ການເຂົ້າເຖິງນໍ້າ, ສຸຂະອະນາໄມ, ການດູແລສຸຂະພາບ, ໂອກາດການດຳລົງຊີວິດ, ການສຶກສາ ແລະ ການບໍລິການອື່ນໆທີ່ສຳຄັນ; ບັນລຸຕາມຄວາມຕ້ອງການຂອງກຸ່ມຄົນທີ່ບອບບາງ; ແລະ ເຄົາລົບອັດຕະລັກ ແລະ ຄວາມຕ້ອງການທາງວັດທະນະທຳ. ການມີຢູ່ຂອງໂຄງການຄວນຍົກລະດັບ ຫຼື ຢ່າງໜ້ອຍກໍຮັກສາມາດຕະຖານການດຳລົງຊີວິດຂອງປະຊາຊົນທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບ.
Adapted from Bridges Across Borders, "A Cambodian Guide to Defending Land and Housing Rights Vol 1 - Part 1," 2009, View the PDF.
ທີ່ດິນທີ່ບຸກຄົນ, ຄອບຄົວ ຫຼື ຊຸມຊົນ (ທີ່ຕັ້ງຖິ່ນຖານໃໝ່) ສາມາດຄອບຄອງຕາມກົດໝາຍ, ເຊິ່ງເປັນບ່ອນທີ່ພວກເຂົາໄດ້ຮັບການປົກປ້ອງຈາກຄວາມສ່ຽງທີ່ຈະມີການຟ້ອງຂັບໄລ່ ແລະ ເປັນບ່ອນທີ່ສິດທິການຄອບຄອງທີ່ສະໜອງໃຫ້ພວກເຂົາມີຄວາມແທດເໝາະທາງສັງຄົມ ແລະ ແທດເໝາະທາງວັດທະນະທຳ. ບໍ່ຄວນມີເຫດການໃດທີ່ຄົນທີ່ຕັ້ງຖິ່ນຖານໃໝ່ຈະໄດ້ຮັບສິດທິການຄອບຄອງທີ່ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້ອ່ອນແອກວ່າສິດທິທີ່ພວກເຂົາມີຕໍ່ທີ່ດິນ ຫຼື ຊັບສິນທີ່ພວກເຂົາຖືກເຄື່ອນຍ້າຍ.
ແມ່ຍິງ, ໄວໜຸ່ມ ແລະ ກຸ່ມຄົນທີ່ບອບບາງອື່ນໆທີ່ມີສິດທິຕາມປະເພນີ ຫຼື ສິດທິຍ່ອຍໃນທີ່ດິນມີແນວໂນ້ມທີ່ຈະມີຄວາມປອດໄພໃນການຄອບຄອງທີ່ອ່ອນແອກວ່າ.
Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF; World Bank, Land & Conflict: Thematic Guidance Note 03 Protecting and Strengthening the Land Tenure of Vulnerable Groups, accessed in 2022, View the PDF.
ສິດທິຂອງບຸກຄົນທີ່ໃຊ້ປະໂຫຍດຈາກທີ່ດິນ ແລະ/ຫຼື ຊັບພະຍາກອນໃນທີ່ດິນ, ໂດຍບໍ່ມີຄວາມເປັນເຈົ້າຂອງຢ່າງຊັດເຈນ. ສິດທິຍ່ອຍມີແນວໂນ້ມທີ່ຈະປ່ຽນແປງໄດ້ງ່າຍ, ຄົນອາດສູນເສຍສິດທິໃນທີ່ດິນຂອງພວກເຂົາໃນລະຫວ່າງການເຈລະຈາ ຫຼື ການເອົາທີ່ດິນສຳລັບໂຄງການ. ເມື່ອລັດຖະບານຂອງປະເທດທີ່ເປັນເຈົ້າພາບ, ຜູ້ສະໜອງທຶນ, ນັກພັດທະນາ ແລະ/ຫຼື ຜູ້ຮັບເໝົາບໍ່ຮັບຮູ້ສິດທິຍ່ອຍຕາມກົດໝາຍ, ປະຊາຊົນທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບອາດປະສົບກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃນການປົກປ້ອງທີ່ດິນຂອງພວກເຂົາ ແລະ ການຮັບເອົາການຊົດເຊີຍ, ຍົກຍ້າຍຈັດສັນ ແລະ ການສະໜັບສະໜູນເພື່ອຟື້ນຟູຊີວິດການເປັນຢູ່. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ສິດທິເຫຼົ່ານີ້ແມ່ນສາມາດຮັບຮູ້ ແລະ ເຮັດໃຫ້ເປັນທາງການໄດ້ຜ່ານເອກະສານທີ່ເປັນທາງການ, ແຜນການນໍາໃຊ້ທີ່ດິນຂັ້ນບ້ານ, ຂໍ້ບັງຄັບຂອງຊຸມຊົນ ແລະ ວິທີການອື່ນໆ.
ຊຸມຊົນ ຫຼື ຄອບຄົວອາດມີສິດທິຍ່ອຍຖ້າພວກເຂົາເກັບອາຫານປ່າ ແລະ ພືດເພື່ອນໍາມາເຮັດຢາ, ເກັບຟືນ, ລ່າສັດ ຫຼື ຫາປາ. ບຸກຄົນ ຫຼື ຄອບຄົວອາດເຊົ່າທີ່ດິນເພື່ອນໍາໃຊ້ໃນຊ່ວງເວລາທີ່ແນ່ນອນ ແລະ ພາຍໃຕ້ເງື່ອນໄຂທີ່ແນ່ນອນ, ເຊັ່ນ: ສຳລັບການຜະລິດເຂົ້າ ແລະ ການກິນຫຍ້າຂອງປະສຸສັດ. ໃນປະເທດເຈົ້າພາບບາງປະເທດ, ຜູ້ຊາຍເຊິ່ງເປັນຄົນທີ່ມີທ່າອ່ຽງຫຼາຍກວ່າວ່າຈະເປັນເຈົ້າຂອງທີ່ດິນທີ່ຈົດທະບຽນແລ້ວ ອາດມີຫຼາກຫຼາຍສິດທິຕາມດຸນພິນິດເໜືອທີ່ດິນ, ໃນຂະນະທີ່ແມ່ຍິງ ແລະ ໄວໜຸ່ມເຊິ່ງເປັນຄົນທີ່ເຮັດວຽກໃນທີ່ດິນເພື່ອແລກກັບຄ່າຕອບແທນເລັກນ້ອຍ ຫຼື ບໍ່ມີຄ່າຕອບແທນເລີຍ ອາດມີພຽງແຕ່ສະຖານະຍ່ອຍເທົ່ານັ້ນ.
Adapted from The National Land Use Planning Commission, "Guidelines for Participatory Village Land Use Management in Tanzania," 1998, View the PDF; Mary Njeri Thiong’o and Sunday Baba, "Access to Land and Youths Participation in Agribusiness in Africa: a case of Sudan," 2019, View the PDF; World Bank, "Land & Conflict, Thematic Guidance Note 03: Protecting and Strengthening the Land Tenure of Vulnerable Groups," accessed in 2022, View the PDF; Carol W. Dickerman et al., "Security of Tenure and Land Registration in Africa: Literature Review and Synthesis," 1989, View the PDF; Mhd Ekbal Anak, "Housing, Land and Property Rights for Syrian Women in Contexts of Internal Displacement: Challenges and Opportunities," 2021, View the Website.
ການສະໜັບສະໜູນເພື່ອຊ່ວຍໃຫ້ຄົນຍ້າຍອອກ ແລະ ຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ສະຖານທີ່ຕັ້ງໃໝ່ ແລະ/ຫຼື ຟື້ນຟູການດຳລົງຊີວິດຂອງພວກເຂົາຫຼັງຈາກການເຄື່ອນຍ້າຍທາງກາຍະພາບ ແລະ/ຫຼື ທາງເສດຖະກິດ. ຜູ້ສະໜອງທຶນ, ນັກພັດທະນາ, ຜູ້ຮັບເໝົາ, ຜູ້ຮັບເໝົາຍ່ອຍ ແລະ ລັດຖະບານຂອງປະເທດເຈົ້າພາບຄວນໃສ່ໃຈການສະໜັບສະໜູນເພີ່ມເຕີມເຊິ່ງອ່ອນໄຫວໃນເລື່ອງເພດ ແລະ ແທດເໝາະກັບວັດທະນະທຳສຳລັບກຸ່ມຄົນທີ່ບອບບາງ.
Adapted from Inclusive Development International (IDI), "Community Guide to the Asian Infrastructure Investment Bank," 2020, View the PDF.