សង្គម | Asia Society

សទ្ទានុក្រម

និយមន័យ

ការកំណត់អត្តសញ្ញាណ និងការលុបបំបាត់ឧបសគ្គ និងផលរំខាននានា ដើម្បីផ្តល់នូវការចូលទៅកាន់បរិយាកាសរូបវ័ន្ត ការដឹកជញ្ជូន ព័ត៌មាន និង ទំនាក់ទំនង ព្រមទាំងបរិក្ខារ និងសេវាកម្មផ្សេងទៀត។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF.

និយមន័យ

ការទទួលស្គាល់ និងការសន្មត់នៃការទទួលខុសត្រូវដោយ អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ, អ្នកអភិវឌ្ឍន៍, អ្នកម៉ៅការ, អ្នកម៉ៅការបន្ត និង រដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ សម្រាប់សកម្មភាព ការសម្រេចចិត្ត និងការសន្យារបស់ពួកគេលើគម្រោងមួយ។ អ្នកគាំទ្រគម្រោង និងអ្នកធ្វើសេចក្តីសម្រេចទាំងនេះ មានកាតព្វកិច្ចឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការរបស់ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់, អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSOs)/អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs), អ្នកស្រាវជ្រាវ/អ្នកជំនាញ, ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ, ស្ថាប័ន និងភ្នាក់ងារពហុភាគី, អង្គការស្តង់ដារអន្តរជាតិ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត។

និយមន័យ

ការបញ្ជូនសារតាមរយៈពាក្យសម្ដី ឬសកម្មភាពដើម្បីព្យាយាមជះឥទ្ធិពលលើការសម្រេចចិត្តដែលប៉ះពាល់ដល់ជីវិតរបស់មនុស្ស។

ប្រភព

Adapted from Bridges Across Borders, "A Cambodian Guide to Defending Land and Housing Rights Vol 1 - Part 3," 2009, View the PDF.

និយមន័យ

សកម្មភាពផ្សេងៗគ្នាដែល សហគមន៍ អាចអនុវត្តដើម្បីមានឥទ្ធិពលលើផែនការ និងការសម្រេចចិត្តរបស់គម្រោង និងសម្រេចបាននូវគោលបំណងដែលចង់បាន។ ឧទាហរណ៍រួមមានការជួបជាមួយ អ្នកអភិវឌ្ឍន៍, អ្នកម៉ៅការ និងមន្ត្រី រដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ ; និយាយទៅកាន់ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ; និងរៀបចំយុទ្ធនាការដើម្បីបង្កើតទំនាក់ទំនងជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតនៅលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម។

ប្រភព

Adapted from Bridges Across Borders, "A Cambodian Guide to Defending Land and Housing Rights Vol 1 - Part 3," 2009, View the PDF.

និយមន័យ

សូមមើល មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់ សម្រាប់ព័ត៌មានអំពីបុគ្គល គ្រួសារ និង សហគមន៍ ដែលស្ថិតនៅក្នុង និងជុំវិញទីតាំងគម្រោង ហើយអាចឬរងផលប៉ះពាល់ដោយគម្រោង BRI ។

និយមន័យ

ជម្រើសសម្រាប់ការរចនាគម្រោង ទីតាំង ទំហំ ប្រតិបត្តិការ សម្ភារៈ និង/ឬបច្ចេកវិទ្យា។ ពួកវាគួរតែរួមបញ្ចូលគម្រោងដែលមានលក្ខណៈបច្ចេកទេសស្រដៀងគ្នា ឬមុខងារដែលអាចបំពេញតាមគោលបំណងដែលចង់បាន ប៉ុន្តែអាចមានទីតាំង ទំហំ បច្ចេកវិទ្យា ការរចនា ថិរពេលវេលា ឬនីតិវិធីប្រតិបត្តិការ ក៏ដូចជាជម្រើស "គ្មានគម្រោង" ផ្សេងទៀត។ លទ្ធភាពអាចធ្វើទៅបានផ្នែកបរិស្ថាន សង្គម បច្ចេកទេស សេដ្ឋកិច្ច បទប្បញ្ញត្តិ និងយុត្តាធិការនៃជម្រើសនីមួយៗគួរតែត្រូវបានពិចារណាក្នុងអំឡុងពេល ការធ្វើវិសាលភាពគម្រោង។

ប្រភព

Adapted from School of Oriental and African Studies (SOAS) University of London, "Unit 1: Introduction to Environmental Impact Assessment (EIA)," accessed in 2022, View the Website; International Union for Conservation of Nature (IUCN), "Environmental & Social Management System (ESMS)," 2016, View the PDF; Asian Development Bank (ADB), "Guidebook on Safeguards (Volume I)," 2020, View the PDF; International Union for Conservation of Nature (IUCN), "Environmental and Social Impact Assessment," 2020, View the PDF.

និយមន័យ

ទិន្នន័យបរិស្ថាន និងសង្គមដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការសម្រេចចិត្តអំពីទីតាំងគម្រោង ការរចនា ប្រតិបត្តិការ ឬវិធានការកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់។ ពួកវាគួរតែរួមបញ្ចូលទិន្នន័យបន្ទាប់បន្សំ និងការវិភាគដែលមានស្រាប់ផ្សេងទៀត ក៏ដូចជាទិន្នន័យបឋមដែលប្រមូលបាននៅក្នុង តំបន់គម្រោង និងបរិវេណជុំវិញ។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF; International Union for Conservation of Nature (IUCN), "Environmental & Social Management System (ESMS)," 2016, View the PDF; International Union for Conservation of Nature (IUCN), "Environmental and Social Impact Assessment," 2020, View the PDF.

និយមន័យ

ដំណើរការនៃការអភិវឌ្ឍ និងពង្រឹងជំនាញ សភាវគតិ សមត្ថភាព ដំណើរការ និងធនធានដែល សហគមន៍ក្នុងស្រុក និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតត្រូវការដើម្បីរស់រានមានជីវិត សម្របខ្លួន និងចម្រើនលូតលាស់នៅក្នុងពិភពលោកដែលផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងឆាប់រហ័សរបស់យើង។

ប្រភព

Adapted from United Nations (UN), "Capacity Building," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

នីតិវិធីជាក់លាក់នៃគម្រោងដែលនឹងត្រូវបានអនុវត្ត ប្រសិនបើបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ មិនធ្លាប់បានដឹងពីមុន ត្រូវបានជួបប្រទះក្នុងអំឡុងពេលសកម្មភាពគម្រោង។ វានឹងពន្យល់ពីរបៀបដែលការរកឃើញដោយចៃដន្យទាំងឡាយដែលពាក់ព័ន្ធជាមួយគម្រោងនឹងត្រូវបានគ្រប់គ្រង។ នីតិវិធីនឹងរួមបញ្ចូលលក្ខខណ្ឌតម្រូវក្នុងការជូនដំណឹងដល់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធអំពីវត្ថុ ឬទីតាំងដែលបានរកឃើញដោយអ្នកជំនាញបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌; ធ្វើរបងបិទកន្លែងរុករក ឬទីតាំងដើម្បីជៀសវាងការរំខានបន្ថែមទៀត; ធ្វើការវាយតម្លៃវត្ថុ ឬទីតាំងដែលបានរកឃើញដោយអ្នកជំនាញផ្នែកបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌; កំណត់ និងអនុវត្តសកម្មភាពដែលស្របតាមលក្ខខណ្ឌតម្រូវបរិស្ថាន និងសង្គម ក៏ដូចជាច្បាប់ និងបទប្បញ្ញត្តិរបស់ ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ; និងបណ្តុះបណ្តាលបុគ្គលិក និង កម្មករអំពីនីតិវិធីរកឃើញដោយចៃដន្យ ។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF; Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.

និយមន័យ

ក្រុមមិនស្វែងរកប្រាក់ចំណេញ ស្ម័គ្រចិត្ត ដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងក្នុងកម្រិតថ្នាក់ស្រុក ជាតិ តំបន់ ឬអន្តរជាតិ។ សូមមើល អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSOs)/អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs) សម្រាប់ព័ត៌មានអំពីប្រភេទផ្សេងៗនៃអង្គការដែលអាច ឬស្ថិតក្នុងការ ចូលរួម រួចហើយនៅក្នុងគម្រោង BRI ។

ប្រភព

Adapted from SynTao and China International Contractors Association (CHINCA), “Community Engagement Handbook for Chinese International Contractors (2021 Edition)-北京商道纵横信息科技有限责任公司,” 2021, View the Website; United Nations (UN), “About Us,” United Nations (United Nations), accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

ដើម្បីជាដៃគូជាមួយ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់, អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSOs)/អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs), និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតនៅក្នុងជំហាន ឬការសម្រេចចិត្តនីមួយៗ រួមទាំង ការអភិវឌ្ឍ នៃ ជម្រើសផ្សេងទៀត វិធានការកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់ និងការផ្តល់ជូនសំណង។

ប្រភព

Adapted from International Association for Public Participation (IAP2), "Spectrum of Public Participation," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

វត្តមានជាក់ស្តែង និងទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចជាមួយដី និងដែនដីដែលជាកម្មសិទ្ធិប្រពៃណី ឬប្រើប្រាស់ ឬកាន់កាប់តាមទម្លាប់ដោយ សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ឬក្រុមផ្សេងទៀត រួមទាំងកន្លែងពិសិដ្ឋ និងតំបន់ផ្សេងទៀតដែលរាប់ជំនាន់មានអត្ថន័យពិសេសចំពោះ មនុស្សទាំងនោះ។

ប្រភព

និយមន័យ

សិទ្ធិរបស់ ជនជាតិដើមភាគតិច មានចែងនៅក្នុង "សេចក្តីប្រកាសអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច (UNDRIP)" និង "អនុសញ្ញាស្តីពីជនជាតិដើមភាគតិច និងកុលសម្ព័ន្ធ លេខ 169" របស់អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ (ILO)។ សិទ្ធិទាំងនេះរួមមានការទទួលស្គាល់ប្រវត្តិសាស្ត្រ ភាសា អត្តសញ្ញាណ និងវប្បធម៌ប្លែកៗរបស់ពួកគេ; សិទ្ធិសមូហភាពរបស់ពួកគេលើដី ដែនដី និងធនធានធម្មជាតិដែលពួកគេបានកាន់កាប់ និងប្រើប្រាស់តាមបែបប្រពៃណី; និងសិទ្ធិរបស់ពួកគេចំពោះចំណេះដឹងប្រពៃណីសមូហភាពរបស់ពួកគេ។ UNDRIP បញ្ជាក់ថា សិទ្ធិសមូហភាព គឺមិនអាចខ្វះបានសម្រាប់អត្ថិភាព សុខុមាលភាពរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច និង ការអភិវឌ្ឍ ក្នុងនាមជាប្រជាជន។

ប្រភព

Adapted from International Fund for Agricultural Development (IFAD), "Indigenous peoples’ collective rights to lands, territories and natural resources: Lessons from IFAD-supported projects," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

ដំណើរការនៃការបញ្ជូនព័ត៌មាន គំនិត ឬអារម្មណ៍ពីមនុស្សម្នាក់ ឬក្រុមមួយទៅមនុស្ស ឬក្រុមផ្សេងទៀត។ វាគួរតែពាក់ព័ន្ធនឹងប្រភពព័ត៌មាន ឬអ្នកផ្ញើសារ បណ្តាញ ឬមធ្យោបាយដែលសារត្រូវបានបញ្ជូន និងគោលដៅ ឬអ្នកទទួលសារ។ ការប្រាស្រ័យទាក់ទងគឺជាដំណើរការដ៏ស្វាហាប់ដែលមិនត្រូវបានកំណត់ចំពោះការផ្លាស់ប្តូរព័ត៌មាននោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើការវិវត្តនៃទំនាក់ទំនងសង្គមរវាងភាគីទាំងពីរផងដែរ។

ប្រភព

និយមន័យ

នៅក្នុងលក្ខខណ្ឌនៃលំហរូបវន្ត សំដៅលើក្រុមមនុស្សដែលប្រមូលផ្តុំគ្នានៅក្នុងលំហ និងតំបន់ភូមិសាស្រ្តដូចគ្នា ជាមួយនឹងតម្រូវការ ចំណាប់អារម្មណ៍ ជំនឿ និងគុណតម្លៃរួម ដែលមានភាពស្អិតរមួត និងមានទំនាក់ទំនងយូរអង្វែង។ នៅក្នុងលក្ខខណ្ឌនៃលំហដែលមិនមែនជារូបវន្ត សហគមន៍សំដៅទៅលើក្រុមមនុស្សដែលមានអត្តសញ្ញាណរួម និងភាពសហការនៅក្នុងស្មារតីក្រុម ហើយដែលប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះគោលដៅរួម។ សហគមន៍ផ្សេងៗអាចមានភាពស្រដៀងគ្នា ឬបំបែកចេញពីគ្នាក្នុងលំហជារូបវ័ន្ត និងផ្លូវចិត្ត។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ សហគមន៍មួយអាចមានទាំងអត្ថន័យទូលំទូលាយ និងចង្អៀត។ អត្ថន័យទូលំទូលាយនៃសហគមន៍រួមមាន រដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ សាធារណៈជន ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ អ្នកស្រាវជ្រាវ/អ្នកជំនាញ និង អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSOs)/មិនមែនរដ្ឋាភិបាល អង្គការ (NGOs) នៅក្នុង ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ BRI ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ អត្ថនន័យចង្អៀតនៃសហគមន៍គឺសំដៅលើតែភាគីពាក់ព័ន្ធនៅក្នុង តំបន់នៃឥទ្ធិពលរបស់គម្រោងប៉ុណ្ណោះ។

ប្រភព

និយមន័យ

ការទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី ជាជាងទំនាក់ទំនងឯកតោភាគីរវាង សហគមន៍ រួមទាំងសាធារណៈជន ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ អ្នកស្រាវជ្រាវ/អ្នកជំនាញ និង អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSOs)/អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs) និង អ្នកម៉ៅការ, អ្នកអភិវឌ្ឍន៍, អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ និង រដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ។ កាលពីដើម ក្រុមហ៊ុនប្រមូលព័ត៌មានអំពីសហគមន៍ដែលរងផលប៉ះពាល់ ដោយមិនអនុញ្ញាតឱ្យមានការចូលរួមយ៉ាងសកម្មពីសហគមន៍ឡើយ។ អង្គការអន្តរជាតិយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងចំពោះការទំនាក់ទំនងបែបនេះ។ ជាឧទាហរណ៍ ធនាគារពិភពលោក បញ្ជាក់ថា ខណៈពេលដែលវាមានសារៈសំខាន់ក្នុងការចែករំលែកព័ត៌មានអំពីក្រុមហ៊ុនខ្លួនឯងជាមួយសហគមន៍ និងដើម្បីប្រមូលព័ត៌មានពីសហគមន៍ ការធ្វើបែបនេះអាចត្រូវបានចាត់ទុកថាជាការទំនាក់ទំនងតែម្ខាងប៉ុណ្ណោះ។ ការចូលរួមសហគមន៍ដោយជោគជ័យ គឺផ្អែកលើការចែករំលែកព័ត៌មាននៅទូទាំងបណ្តាញជាច្រើន និងការរួមបញ្ចូលបន្ថែមទៀតនៃការពិចារណាផលប្រយោជន៍សហគមន៍ទៅក្នុងការរៀបចំផែនការមុនគម្រោង ការអនុវត្តគម្រោង និងប្រតិបត្តិការគម្រោង។ ក្រុមហ៊ុនអាចយល់ឃើញថាវាមានប្រយោជន៍ក្នុងការបង្កើតទំនាក់ទំនង អ្នកគ្រប់គ្រង ក្រុមដឹកនាំ និងក្រុម និងបណ្តុះបណ្តាលបុគ្គលិករបស់ពួកគេក្នុងជំនាញទាក់ទាញការចូលរួមរបស់សហគមន៍។

ប្រភព

និយមន័យ

ចក្ខុវិស័យរបស់ បក្សកុម្មុយនិស្តចិន (CCP) នេះដែល បង្កប់នូវគំនិតនៃការកសាងពិភពលោកបើកចំហ មានបរិយាបន្ន បៃតង និងស្រស់ស្អាត ដែលរីករាយនឹងសន្តិភាពយូរអង្វែង សន្តិសុខសកល និងវិបុលភាពរួម។

ប្រភព

Adapted from XinhuaNet, "Commentary: Why President Xi strongly advocates building community with shared future," 2020, Visit the Website.

និយមន័យ

មនុស្សដែលត្រូវបានជួលឱ្យបម្រើការ ឬទាក់ទាញឱ្យចូលរួមក្នុងការផ្តល់កម្លាំងពលកម្ម សហគមន៍។

និយមន័យ

ចំនួនទឹកប្រាក់ ដី លំនៅឋាន ទ្រព្យសម្បត្តិ រចនាសម្ព័ន្ធ ឬទ្រព្យសម្បត្តិដ៏មានតម្លៃផ្សេងទៀតដែលត្រូវបានផ្តល់សម្រាប់ការខូចខាតរូបវ័ន្ត ឬសេដ្ឋកិច្ច ឬការផ្លាស់ទីលំនៅដែលបណ្តាលមកពីគម្រោង។ សំណង អាចត្រូវបានចាត់ទុកថាគ្រប់គ្រាន់ ប្រសិនបើវាស្មើនឹង តម្លៃផ្លាស់ប្តូរ ដែលនឹងអនុញ្ញាតឱ្យ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់ ផ្លាស់ប្តូរដី លំនៅដ្ឋាន ទ្រព្យសម្បត្តិ សម្ភារៈបរិក្ខារមូលដ្ឋាន ជម្រើស ជីវភាព និង/ឬអ្វីៗផ្សេងទៀតដែលបានបាត់បង់។ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពី សំណង សូមមើល ការផ្តល់សំណងសមរម្យ ការតាំងទីលំនៅថ្មី និងការគាំទ្រការស្តារជីវភាព។

ប្រភព

Adapted from Bridges Across Borders, "A Cambodian Guide to Defending Land and Housing Rights Vol 1 - Part 1," 2009, View the PDF.

និយមន័យ

បញ្ហាទាក់ទងនឹងគម្រោងដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការយល់ឃើញថាមិនអនុលោមតាមលក្ខខណ្ឌតម្រូវផ្នែកបរិស្ថាន និងសង្គមដោយ រដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ អាជ្ញាធរ, អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ, អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ និង/ឬ អ្នកម៉ៅការ។ វាគួរតែបង្ហាញពីលទ្ធភាពនៃសក្តានុពលសំខាន់ ឬផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានជាក់ស្តែងនៅក្នុង តំបន់នៃឥទ្ធិពល។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Enhancing AIIB's Accountability: The Project-Affected People's Mechanism," 2018, View the PDF.

និយមន័យ

កម្រិតដែលអាកប្បកិរិយារបស់អ្នកពាក់ព័ន្ធ ដូចជា រដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ អាជ្ញាធរ, អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ, អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ និង/ឬ អ្នកម៉ៅការ អនុលោមតាមច្បាប់ គោលនយោបាយ ឬគោលការណ៍ណែនាំដែលអាចអនុវត្តបាននៅក្នុង ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ ប្រទេសចិន ឬប្រទេសផ្សេងទៀតជុំវិញពិភពលោក។

ប្រភព

Adapted from Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), "Climate Change 2007: Impacts, Adaptions, and Vulnerability," 2007, View the PDF.

និយមន័យ

បញ្ហាទាក់ទងនឹងគម្រោងដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការយល់ឃើញថាមិនអនុលោមតាមលក្ខខណ្ឌតម្រូវផ្នែកបរិស្ថាន និងសង្គមដោយ រដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ អាជ្ញាធរ, អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ, អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ និង/ឬ អ្នកម៉ៅការ ប៉ុន្តែមិនបានដោះស្រាយជម្លោះឱ្យបានឆាប់រហ័ស។ ជាទូទៅវាគ្របដណ្តប់ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដែលអាចកើតមាននៅក្នុង តំបន់នៃឥទ្ធិពលរបស់គម្រោង ហើយគួរតែត្រូវបានដាក់បណ្តឹងតាមរយៈ យន្តការបណ្តឹងសារទុក្ខ។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Enhancing AIIB's Accountability: The Project-Affected People's Mechanism," 2018, View the PDF.

និយមន័យ

ស្ថានភាពនៃការតភ្ជាប់រវាងភូមិ ទីប្រជុំជន ទីក្រុង ស្រុក ខេត្ត ប្រទេស និងតំបន់។ ទាំង “ការតភ្ជាប់រឹង”— តាមរយៈហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ — និង “ការតភ្ជាប់ទន់” — តាមរយៈច្បាប់ និងស្តង់ដារ — បច្ចុប្បន្នគឺជាអាទិភាពពីររបស់ រដ្ឋាភិបាលចិន ដែលឥឡូវនេះ ព្យាយាមកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ បង្កើតឱកាសការងារ កសាងសមត្ថភាព និង "ផ្សារភ្ជាប់ទឹកចិត្ត" របស់ប្រជាជនតាម BRI ។

ប្រភព

Adapted from Government of China, "高质量共建“一带一路”成绩斐然 (High-Quality Joint Construction of the 'Belt and Road' has Achieved Remarkable Results)," 2022, View the Website.

និយមន័យ

ដើម្បីទទួលបានមតិកែលម្អលើការវិភាគ ជម្រើសផ្សេងៗ វិធានការកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់ សកម្មភាពត្រួតពិនិត្យ វិធានការកែតម្រូវ និងបង្ការ និង/ឬការសម្រេចចិត្តពី មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់, អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSOs)/អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs) និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតសម្រាប់គម្រោង។

ប្រភព

Adapted from International Association for Public Participation (IAP2), "Spectrum of Public Participation," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

ការសន្ទនាពីរផ្លូវរវាង អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ, អ្នកអភិវឌ្ឍន៍, អ្នកម៉ៅការ និង រដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ អំពីរបៀបមួយ និង មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់, អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSOs)/អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs), អ្នកស្រាវជ្រាវ/អ្នកជំនាញ និងភាគីពាក់ព័ន្ធសំខាន់ៗផ្សេងទៀត តាមរបៀបមួយផ្សេងទៀត។ វាទាមទារឱ្យមានការផ្តួចផ្តើម និងការទ្រទ្រង់ទំនាក់ទំនងក្នុងន័យស្ថាបនាពេញមួយ វដ្តជីវិតរបស់គម្រោង។

ប្រភព

Adapted from International Finance Corporation (IFC), "Stakeholder Engagement: A Good Practice Handbook for Companies Doing Business in Emerging Markets," 2017, View the Website.

និយមន័យ

មនុស្សដែលត្រូវបានជួលឱ្យបម្រើការ ឬទាក់ទាញឱ្យចូលរួម តាមរយៈ អ្នកម៉ៅការ, អ្នកម៉ៅការបន្ត, ឈ្មួញកណ្តាល ឬអន្តរការី ដើម្បីអនុវត្តការងារដែលទាក់ទងនឹងមុខងារស្នូលនៃគម្រោងមួយ។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF.

និយមន័យ

គោលគំនិតនៃការគ្រប់គ្រងជាយុទ្ធសាស្ត្រ ដែលក្រុមហ៊ុននានារួមបញ្ចូលកង្វល់សង្គម និងបរិស្ថាននៅក្នុងប្រតិបត្តិការអាជីវកម្មរបស់ពួកគេ និងអន្តរកម្មជាមួយអ្នកពាក់ព័ន្ធរបស់ពួកគេ។ ក្រុមហ៊ុននឹងព្យាយាមធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពនៃកត្តាចាំបាច់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច បរិស្ថាន និងសង្គម ខណៈពេលដែលដោះស្រាយការរំពឹងទុករបស់ ម្ចាស់ភាគហ៊ុន និងអ្នកពាក់ព័ន្ធរបស់ពួកគេ។ CSR លើសពីការធ្វើសប្បុរសធម៌ ទោះបីយ៉ាងនេះក្តីក៏សកម្មភាពទាំងពីរប្រភេទអាចរួមចំណែកដល់ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ លើកកម្ពស់់កេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់ក្រុមហ៊ុន និងពង្រឹងម៉ាកយីហោរបស់ខ្លួន។

គោលដៅរបស់ក្រុមហ៊ុនចិន ដែលចូលរួមក្នុងគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅក្រៅប្រទេសដើម្បីការពារសិទ្ធិ និងផលប្រយោជន៍របស់អ្នកពាក់ព័ន្ធ លើកកម្ពស់កម្រិតជីវភាពរបស់ សហគមន៍ និង និរន្តរភាព ជំរុញការងារក្នុងស្រុក កាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានសង្គមនៃគម្រោងរបស់ពួកគេ ពង្រឹងការអភិរក្ស បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ និងទេសភាពធម្មជាតិ ពង្រឹងការគ្រប់គ្រងគុណភាព និងផ្តល់ការទទួលខុសត្រូវរបស់ពួកគេចំពោះភាគីពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីជាប្រយោជន៍នៃការរួមរស់ជាមួយគ្នាប្រកបដោយសុខដុមរមនា និងសហអភិវឌ្ឍន៍។

ប្រភព

Adapted from United Nations Industrial Development Organization (UNIDO), "What is CSR," accessed in 2022, View the Website; China International Contractors Association (CHINCA), "Sustainable Infrastructure Guidelines for Overseas Chinese Enterprises," 2016, View the PDF.

និយមន័យ

សកម្មភាពដែលបានស្នើឡើងដើម្បីកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដែលមិននឹកស្មានដល់ ឬអាចបណ្តាលមកពីការផ្លាស់ប្តូរដែលបានស្នើឡើងចំពោះគម្រោងក្នុងអំឡុងពេលនៃការអនុវត្តគម្រោង និងដំណាក់កាលប្រតិបត្តិការគម្រោង។ សូមមើលការរៀបចំ និងការអនុវត្តផែនការសកម្មភាពបរិស្ថាន និងសង្គម សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីរបៀប សកម្មភាពកែតម្រូវ ត្រូវបានគ្រោងទុក អនុម័ត អនុវត្ត និងត្រួតពិនិត្យ។

និយមន័យ

ក្របខណ្ឌរបស់ ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ ដែលរួមមានស្ថាប័នអនុវត្តថ្នាក់ជាតិ ថ្នាក់ក្រោមជាតិ ឬតាមវិស័យ ក៏ដូចជាច្បាប់ បទបញ្ជា វិធាន និងនីតិវិធីដែលពាក់ព័ន្ធទាក់ទងនឹងលក្ខខណ្ឌតម្រូវនៃបរិស្ថាន និងសង្គមសម្រាប់គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។

ប្រភព

Adapted from Asian Development Bank (ADB), "Safeguard Policy Statement," 2009, View the PDF.

និយមន័យ

ឧបករណ៍ដែលពិនិត្យក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ និងស្ថាប័នដែលអនុវត្តចំពោះ បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌; កំណត់តួនាទី និងការទទួលខុសត្រូវរបស់អ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗ; ផ្តល់វិធានការសម្រាប់កំណត់អត្តសញ្ញាណ និងគ្រប់គ្រងផលប៉ះពាល់ និងហានិភ័យចំពោះបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ពេញមួយ វដ្តជីវិតរបស់គម្រោង; ស្នើវិធានការកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់; កំណត់ជំហានសម្រាប់ការបញ្ចូលលក្ខខណ្ឌតម្រូវពាក់ព័ន្ធ រួមទាំង នីតិវិធីរកឃើញដោយចៃដន្យ ទៅក្នុងគម្រោង កិច្ចព្រមព្រៀង; ផ្តល់ កាលវិភាគនៃការអនុវត្ត និងការប៉ាន់ប្រមាណនៃបុគ្គលិក មូលនិធិ និងធនធានដែលត្រូវការផ្សេងទៀត; និងរួមបញ្ចូលតម្រូវការសម្រាប់ការត្រួតពិនិត្យ និងការរាយការណ៍។ វាអាចជាឯកសារឯករាជ្យ ឬជាផ្នែកនៃ ផែនការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន និងសង្គម (ESMP)។ CHMP គួរតែត្រូវបានរៀបចំនៅក្នុង ការពិគ្រោះយោបល់ ជាមួយអាជ្ញាធរបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ និង មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់ រួមទាំង ជនជាតិដើមភាគតិច ក៏ដូចជា ជនជាតិភាគតិច ភាសា និងសាសនាផងដែរ។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "Guidance for Borrowers, ESS8: Cultural Heritage," 2018, View the PDF.

និយមន័យ

វត្ថុដែលអាចចល័តបាន ឬមិនអាចចល័តបាន ទីតាំង រចនាសម្ព័ន្ធ ក្រុមនៃរចនាសម្ព័ន្ធ និងលក្ខណៈធម្មជាតិ និងទេសភាពដែលមានសារៈសំខាន់ផ្នែកបុរាណវិទ្យា បុរាណវត្ថុវិទ្យា ប្រវត្តិសាស្ត្រ ស្ថាបត្យកម្ម សាសនា សោភ័ណភាព ឬសារៈសំខាន់វប្បធម៌ផ្សេងទៀត។ ធនធានទាំងនេះអាចមានទីតាំងនៅក្នុងទីក្រុង ឬជនបទ ហើយអាចស្ថិតនៅពីលើ ឬក្រោមដី ឬក្រោមទឹក។ អត្ថប្រយោជន៍ខាងវប្បធម៌របស់ពួកវាអាចស្ថិតនៅកម្រិតមូលដ្ឋាន ខេត្ត ឬថ្នាក់ជាតិ ឬក្នុង សហគមន៍ អន្តរជាតិ។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.

និយមន័យ

សិទ្ធិសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ — ជាបុគ្គល និងនៅក្នុង សហគមន៍ ជាមួយអ្នកដទៃ — ដើម្បីអភិវឌ្ឍ និងបង្ហាញពីភាពជាមនុស្សរបស់ខ្លួន ទស្សនៈពិភពលោករបស់ខ្លួន និងអត្ថន័យដែលពួកគេផ្តល់ដល់អត្ថិភាពរបស់ខ្លួន និង ការអភិវឌ្ឍរបស់ពួកគេ តាមរយៈគុណតម្លៃ ជំនឿ ផ្នត់គំនិត ភាសា ចំណេះដឹង សិល្បៈ របៀបអនុវត្ត និងរបៀបរស់នៅផ្សេងទៀត។ សិទ្ធិទាំងនេះក៏ការពារការចូលទៅកាន់ បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ និងធនធានផងដែរ។

ប្រភព

Adapted from United Nations (UN), "International standards: Special Rapporteur in the field of cultural rights," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

ដែលគោរព និងឆ្លើយតបទៅនឹងជំនឿ ទំនៀមទម្លាប់ គុណតម្លៃ តម្រូវការភាសា ការអនុវត្តសាសនា និងភាពខុសគ្នារបស់បុគ្គលផ្សេងទៀតរបស់អ្នកពាក់ព័ន្ធ។

និយមន័យ

ផលប៉ះពាល់ជាបន្តបន្ទាប់ ការកើនឡើង និង/ឬរួមបញ្ចូលគ្នានៃគម្រោងនៅពេលដែលបានបន្ថែមទៅលើ ការអភិវឌ្ឍ ដែលពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតពីអតីតកាល បច្ចុប្បន្នកាល ឬអនាគត ដែលអាចកើតឡើងនៅពេលក្រោយ ឬនៅទីតាំងផ្សេង។ ការអភិវឌ្ឍ នាពេលអនាគតអាចត្រូវបានគ្រោងទុក ដែលអាចប៉ាន់ស្មានបានដោយសមហេតុផល ឬមិនបានគ្រោងទុក ប៉ុន្តែជាសកម្មភាព គម្រោង ឬទង្វើដែលអាចទាយទុកជាមុនបាន។ ឥទ្ធិពលបង្គរអាចបណ្តាលមកពីសកម្មភាពតូចតាចរៀងៗខ្លួន ប៉ុន្តែសកម្មភាពសំខាន់ៗជាសមូហភាពកើតឡើងក្នុងរយៈពេលមួយ។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF; International Finance Corporation (IFC), "What is Cumulative Impact Assessment and Management," 2021, View the PDF.

និយមន័យ

ឧបករណ៍សម្រាប់ពិចារណាអំពី ឥទ្ធិពលបង្គរ នៃគម្រោងរួមជាមួយនឹងផលប៉ះពាល់ពី ការអភិវឌ្ឍ ដែលពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ក៏ដូចជាសកម្មភាពដែលមិនបានគ្រោងទុក ប៉ុន្តែអាចព្យាករណ៍បានដែលត្រូវបានបើកដោយគម្រោងដែលអាចកើតឡើងនៅពេលក្រោយ ឬនៅទីតាំងផ្សេង។ ឥទ្ធិពលបង្គរដែលមានសក្តានុពលគួរតែត្រូវបានកំណត់ឱ្យបានឆាប់តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ជាពិសេសគឺជាផ្នែកមួយនៃ ការសិក្សាវិសាលភាព ហើយធ្វើការត្រួតពិនិត្យឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅជាផ្នែកនៃការវាយតម្លៃឥទ្ធិពលបង្គរ។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF; World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF.

និយមន័យ

សំដៅលើគំរូនៃការប្រើប្រាស់ដី និងធនធានរបស់ សហគមន៍ យូរអង្វែងដោយអនុលោមតាមច្បាប់នៃទំនៀមទម្លាប់ គុណតម្លៃ ទំនៀមទម្លាប់ និងប្រពៃណីរបស់សហគមន៍មូលដ្ឋាន និង ជនជាតិដើមភាគតិច រួមទាំងការប្រើប្រាស់តាមរដូវ ឬជាវដ្ត — ជាជាងប្លង់កម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់ផ្លូវការ ចំពោះដី និងធនធានដែលចេញដោយ រដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ។

ប្រភព

Adapted from United Nations Programme on Reducing Emissions from Deforestation and Forest Degradation (UN-REDD Program), "Customary rights," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

ជំហានសំខាន់មួយនៅក្នុងការវាយតម្លៃបឋម វិធានត្រូវអនុវត្ត ដោយ អ្នកអភិវឌ្ឍន៍, អ្នកធានា និង អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ។ សកម្មភាពរួមមានការពិនិត្យមើលអក្សរសិល្ប៍ដែលមានស្រាប់ និងការវិភាគទិន្នន័យបន្ទាប់បន្សំ ដើម្បីបង្កើតការយល់ដឹងជាមូលដ្ឋានអំពីបរិបទវប្បធម៌របស់ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចសង្គម អាទិភាព ការអភិវឌ្ឍ បញ្ហាសំខាន់ៗ និងឧបសគ្គដែលអាចកើតមានក្នុងការអនុវត្តគម្រោងដែលបានស្នើឡើង។

និយមន័យ

ការកែលម្អគុណភាពជីវិត ឱកាស និងសុខុមាលភាពរបស់ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់ ជាពិសេស និងកាន់តែទូលំទូលាយទៀតនោះគឺនៅក្នុងប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ BRI ។ វាអាចកើតឡើងនៅកម្រិត សហគមន៍ ជាមួយនឹងការសាងសង់បរិក្ខារទឹក និងអនាម័យថ្មី ឬនៅថ្នាក់ជាតិ ជាមួយនឹង ការអភិវឌ្ឍ នៃអង្គភាពផលិត ថាមពលកកើតឡើងវិញ ។

ប្រភព

Adapted from Bridges Across Borders, "A Cambodian Guide to Defending Land and Housing Rights Vol 1, Part 1," 2009, View the PDF.

និយមន័យ

ផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន ឬសង្គម ដែលបណ្តាលមកពីគម្រោង និងកើតឡើងក្នុងពេលដំណាលគ្នានៅទីតាំងរបស់គម្រោង។

និយមន័យ

មនុស្សដែលត្រូវបានជួលឱ្យបម្រើការ ឬទាក់ទាញឱ្យចូលរួម ដោយផ្ទាល់ដោយ អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ និងភ្នាក់ងារអនុវត្តរបស់ខ្លួន ដើម្បីធ្វើការជាពិសេសទាក់ទងនឹងគម្រោងមួយ។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF.

និយមន័យ

ការប្រព្រឹត្តដាច់ដោយឡែកពីបុគ្គល គ្រួសារមួយ សហគមន៍ ឬក្រុមសង្គមផ្សេងទៀត ដោយសារតែប្រភពនៃក្រុម ថ្នាក់ ឬប្រភេទរបស់ពួកគេ។ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់ អាចត្រូវបានរើសអើងដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋានសមត្ថភាព អាយុ ជាតិសាសន៍ ភេទ សញ្ជាតិ សាសនា ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចសង្គម ឬអត្តសញ្ញាណផ្សេងទៀត។

និយមន័យ

បុគ្គល ឬក្រុមមនុស្សដែលត្រូវបានបណ្តេញចេញ - តាមរយៈ ការផ្លាស់ទីលំនៅ ការបាត់បង់ដីលំនៅដ្ឋាន ឬការបាត់បង់ទីជំរក - និង/ឬការផ្លាស់ទីលំនៅផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច - តាមរយៈការបាត់បង់ដីមានផលិតភាព ទ្រព្យសម្បត្តិ សិទ្ធិប្រើប្រាស់ទ្រព្យ ប្រភពប្រាក់ចំណូល ឬមធ្យោបាយនៃ ជីវភាព — ដោយសារការចាប់យកដីដោយមិនមានការស្ម័គ្រចិត្តសម្រាប់គម្រោង ឬការរឹតត្បិតលើការប្រើប្រាស់ដីធ្លីដោយមិនមានការស្ម័គ្រចិត្ត ហើយដែលបាត់បង់សិទ្ធិចូលប្រើប្រាស់ឧទ្យាន និងតំបន់ការពារដែលបានកំណត់ដោយច្បាប់។

ប្រភព

Adapted from Asian Development Bank (ADB), "Safeguard Policy Statement," 2009, View the PDF.

និយមន័យ

ដំណើរការសម្រាប់ អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ និង អ្នកម៉ៅការ ដើម្បីកំណត់ ទប់ស្កាត់ កាត់បន្ថយ និងពន្យល់ពីហានិភ័យហិរញ្ញវត្ថុ បរិស្ថាន និងសង្គមដែលអាចកើតមាន។ វាបម្រើជាផ្នែកសំខាន់នៃការសម្រេចចិត្ត និងប្រព័ន្ធ ការគ្រប់គ្រងហានិភ័យបរិស្ថាន និងសង្គម (ESRM)។ ជាជម្រើសផ្សេងទៀត ដំណើរការសម្រាប់ អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីពិនិត្យមើល និងវិភាគហានិភ័យ មុនពេលចូលទៅក្នុងគម្រោង កិច្ចព្រមព្រៀងហិរញ្ញវត្ថុ ជាមួយ អ្នកអភិវឌ្ឍន៍, អ្នកម៉ៅការ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF.

និយមន័យ

សម្ពាធលើបុគ្គល គ្រួសារ ឬ សហគមន៍ ដោយបុគ្គល អាជ្ញាធរ ក្រុមហ៊ុន ឬភាគីពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ដើម្បីធ្វើសកម្មភាពប្រឆាំងនឹងឆន្ទៈរបស់ពួកគេ។

និយមន័យ

ការបាត់បង់ដីធ្លី ទ្រព្យសម្បត្តិ ការចូលប្រើប្រាស់ទ្រព្យ ប្រភពចំណូល ឬមធ្យោបាយនៃ ជីវភាព ដោយសារការចាប់យកដីដោយមិនមានការស្ម័គ្រចិត្ត ឬ ការរឹតត្បិតលើការប្រើប្រាស់ដី ដោយមិនមានការស្ម័គ្រចិត្ត និងសិទ្ធិចូលទៅកាន់ឧទ្យាន និងតំបន់ការពារដែលបានកំណត់ដោយច្បាប់ ។ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពី ការផ្លាស់ទីលំនៅសេដ្ឋកិច្ច សូមមើល ការចាប់យកដី និង ការផ្តល់សំណងសមរម្យ ការតាំងទីលំនៅថ្មី និងការគាំទ្រការស្តារជីវភាព។

ប្រភព

Adapted from Asian Development Bank (ADB), "Safeguard Policy Statement," 2009, View the PDF.

និយមន័យ

ការធ្វើដំណើរប្រកបដោយទំនួលខុសត្រូវទៅកាន់តំបន់ធម្មជាតិដែលអភិរក្សបរិស្ថាន និរន្តរភាពសុខុមាលភាពរបស់ប្រជាជនក្នុងតំបន់ និងចូលរួមការបកស្រាយ និងការអប់រំ។

ប្រភព

Adapted from The International Ecotourism Society, "What is Ecotourism," 2015, View the Website.

និយមន័យ

ផែនការដើម្បីដោះស្រាយភាពអាសន្នដែលទាក់ទងនឹងកាលៈទេសៈចៃដន្យ និងការផ្លាស់ប្តូរក្នុងការអនុវត្តគម្រោង និងប្រតិបត្តិការ។ ផែនការទាំងនេះរួមមានការទទួលខុសត្រូវដែលបានកំណត់យ៉ាងច្បាស់លាស់សម្រាប់ការវាយតម្លៃហានិភ័យដល់អាយុជីវិត និងទ្រព្យសម្បត្តិ ព្រមទាំងនីតិវិធីសម្រាប់ការទំនាក់ទំនងប្រភេទផ្សេងៗនៃគ្រោះអាសន្នទៅកាន់ភាគីពាក់ព័ន្ធ។

ប្រភព

Adapted from Asian Development Bank (ADB), "Environment Safeguards: A Good Practice Sourcebook Draft Working Document," 2012, View the PDF.

និយមន័យ

ដើម្បីដាក់ការសម្រេចចិត្តចុងក្រោយសម្រាប់ការវាយតម្លៃគម្រោង ការរចនា និងផែនការនៅក្នុងដៃរបស់ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់, អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSOs)/អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs) និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត។

ប្រភព

Adapted from International Association for Public Participation (IAP2), "Spectrum of Public Participation," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

សមត្ថភាពរបស់មនុស្សម្នាក់ក្នុងការទទួលបានអំណាច និងការគ្រប់គ្រងលើជីវិតរបស់ខ្លួន។ វាសំដៅលើការបង្កើនកម្លាំងផ្នែកនយោបាយ សង្គម ឬសេដ្ឋកិច្ចផ្ទាល់ខ្លួនរបស់បុគ្គល សហគមន៍ ឬក្រុមសង្គមផ្សេងទៀត។ វាពាក់ព័ន្ធនឹងការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹង ការកសាងទំនុកចិត្តលើខ្លួនឯង ការពង្រីកជម្រើស និងការបង្កើនលទ្ធភាពទទួលបាន និងការគ្រប់គ្រងលើធនធាន និងសកម្មភាពនានា ដើម្បីផ្លាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធ និងរបៀបអនុវត្តដែលពង្រឹង និងបន្តឱ្យកើតមាន ការរើសអើង និងវិសមភាព។ ប្រជាជនគួរតែអាចទាមទារសិទ្ធិ និងសមត្ថភាពស្មើគ្នា; មានសិទ្ធិទទួលបានធនធាន និងឱកាសស្មើគ្នា; និងមានទីភ្នាក់ងារដើម្បីប្រើប្រាស់សិទ្ធិ សមត្ថភាព ធនធាន និងឱកាសរបស់ពួកគេដើម្បីធ្វើការសម្រេចចិត្ត និងការជ្រើសរើសជាយុទ្ធសាស្រ្តអំពីគោលនយោបាយ លក្ខខណ្ឌ និងទិដ្ឋភាពផ្សេងទៀតនៃគម្រោងដែលអាចប៉ះពាល់ដល់ជីវិតរបស់ពួកគេ។

ប្រភព

Adapted from United Nations Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR), "Empowerment, Inclusion, Equality: Accelerating sustainable development with human rights," 2019, View the PDF; United Nations International Children's Emergency Fund (UNICEF) Regional Office for South Asia, "Gender Equality: Glossary of Terms and Concepts," 2017, View the PDF.

និយមន័យ

ផែនការដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងគ្រោះថ្នាក់ ឧបទ្ទវហេតុ ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដែលមិនបានរំពឹងទុក ឬការផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងសំខាន់ចំពោះធម្មជាតិ វិសាលភាព ការរចនា ការអនុវត្ត ឬប្រតិបត្តិការនៃគម្រោង។ វាពន្យល់ពីវិធានការចាំបាច់ដើម្បីពង្រឹង ការអនុលោម របស់ អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ និង/ឬ អ្នកម៉ៅការ ជាមួយនឹងលក្ខខណ្ឌតម្រូវនៃបរិស្ថាននិងសង្គម។ កំណត់លទ្ធផលនិងសកម្មភាពដែលចង់បាន ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាណាមួយ; និងប៉ាន់ប្រមាណថវិកា ធនធាន និងទំនួលខុសត្រូវសម្រាប់ការអនុវត្ត។

និយមន័យ

ដំណើរការនៃការកំណត់អត្តសញ្ញាណ ការព្យាករណ៍ ការវាយតម្លៃ ការកាត់បន្ថយ ការគ្រប់គ្រង និងការត្រួតពិនិត្យផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាននៃបរិស្ថាននិងសង្គមរបស់គម្រោង។

ប្រភព

Adapted from United Nations Development Programme (UNDP), "Guidance Note: UNDP Social and Environmental Standards, Social and Environmental Assessment and Management," 2020, View the PDF.

និយមន័យ

ដំណើរការដែលកំណត់ហានិភ័យនិងផលប៉ះពាល់បរិស្ថាននិងសង្គមដែលអាចកើតមាន (រួមទាំង សិទ្ធិមនុស្ស និង ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់) នៃគម្រោងដែលបានស្នើឡើងនៅក្នុងតំបន់នៃឥទ្ធិពលរបស់វា។ វាក៏ជាឯកសារដ៏ពិស្តារនៃហានិភ័យនិងផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមដែលអាចកើតមានរបស់គម្រោងផងដែរ។ ESIA ជាធម្មតាត្រូវបានរៀបចំសម្រាប់ ការអភិវឌ្ឍវាលបៃតង ឬការពង្រីកដ៏ធំជាមួយនឹងធាតុរូបវន្ត ទិដ្ឋភាព និងគ្រឿងបរិក្ខារដែលបានកំណត់ជាក់លាក់ដែលទំនងជាបង្កើតផលប៉ះពាល់បរិស្ថានឬសង្គមយ៉ាងខ្លាំង។ នៅពេលដែលគម្រោងមានសក្តានុពលក្នុងការបង្កផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដល់សិទ្ធិមនុស្ស ឯកសារគួរតែរួមបញ្ចូលការវាយតម្លៃអំពីផលប៉ះពាល់ទាំងនោះ។ ឧទាហរណ៍នៃឯកសារវាយតម្លៃរួមមាន ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានកំណត់ចំពោះតែ ដូចខាងក្រោម៖ ការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម, សវនកម្មបរិស្ថាននិងសង្គម, ការវាយតម្លៃគ្រោះថ្នាក់, ការវាយតម្លៃហានិភ័យ, ការវាយតម្លៃផលឥទ្ធិពលបង្គរ, ការវិភាគសង្គមនិងជម្លោះ, ផែនការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាននិងសង្គម (ESMP), ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងបរិស្ថាននិងសង្គម, ESIA ក្នុងតំបន់, ESIA តាមវិស័យ, ការវាយតម្លៃបរិស្ថាននិងសង្គមជាយុទ្ធសាស្ត្រ (SESA), ផែនការតាំងទីលំនៅថ្មី, ផែនការស្តារជីវភាពរស់នៅ, ផែនការជនជាតិដើមភាគតិច (IPP), ផែនការសកម្មភាពជីវចម្រុះ (BAP), ផែនការគ្រប់គ្រងបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ (CHMP) និងការអនុញ្ញាតផ្នែកបរិស្ថានពាក់ព័ន្ធគម្រោងជាក់លាក់។ ការសង្ខេបអំពីបរិស្ថាននិងសង្គមដែលមិនទាក់ទងនឹងបច្ចេកទេសអាចបំពេញបន្ថែមឯកសារវាយតម្លៃ ជាពិសេសនៅពេលដែលឯកសារទាំងនេះត្រូវបានបង្ហាញជាសាធារណៈជាផ្នែកមួយនៃដំណើរការ ការចូលរួមរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ទូលំទូលាយ។ ទោះបីជាផលប៉ះពាល់សង្គមនិងហានិភ័យអាចត្រូវបានពិនិត្យជាផ្នែកមួយនៃ ការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន (EIA) នៅក្នុងប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះមួយចំនួន វាជាការសំខាន់ដើម្បីកំណត់ថាតើ ការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់សង្គម (SIA) អាចនឹងមានភាពចាំបាច់ដើម្បីកំណត់ពីផលប៉ះពាល់យ៉ាងពេញលេញព្រមទាំងហានិភ័យចំពោះសង្គម ជាពិសេសស្ត្រី; មនុស្សចាស់; កុមារនិងយុវជន; ជនមានពិការភាព; ជនជាតិដើមភាគតិច; ជនជាតិភាគតិច ភាសា និងសាសនា; ជនភៀសខ្លួន; និងប្រជាជនផ្លាស់ទីលំនៅ។ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីការទាក់ទាញការចូលរួមរបស់ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់, អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSO)/អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs) និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតក្នុងការវាយតម្លៃនេះ សូមមើល ការរៀបចំនិងការអនុវត្តការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាននិងសង្គម (ESIA)។

ប្រភព

Adapted from Equator Principles Association (EPA), "The Equator Principles 4," 2020, View the PDF.

និយមន័យ

ស្ថាប័នដែលទទួលខុសត្រូវក្នុងការប្រមូលផ្តុំក្រុម អ្នកជំនាញ វិទ្យាសាស្ត្រ/បច្ចេកទេស ដោយជ្រើសរើសអ្នកជំនាញជាក់លាក់ ឬទាក់ទាញការចូលរួមរបស់អ្នកតំណាងភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលដែលពាក់ព័ន្ធដើម្បីពិនិត្យមើល ការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាននិងសង្គម (ESIA), ផែនការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាននិងសង្គម (ESMP) និងរបាយការណ៍ត្រួតពិនិត្យបរិស្ថាននិងសង្គមតាមកាលកំណត់សម្រាប់គម្រោងមួយ។ ខណៈពេលដែលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះមួយចំនួនមានស្ថាប័នឯករាជ្យបម្រើជាអាជ្ញាធរ ESIA នោះ រដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ រក្សាតួនាទីនេះនៅក្នុងប្រទេសផ្សេងទៀត។

និយមន័យ

អ្នកជំនាញ ឬក្រុមហ៊ុនដែលមានសមត្ថភាពនិងបទពិសោធន៍ ដែលសម្របសម្រួលដំណើរការ ការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាននិងសង្គម (ESIA); ទាក់ទាញការចូលរួមរបស់ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត; និងរៀបចំ ការសិក្សាវិសាលភាព, លក្ខខណ្ឌនៃឯកសារយោង (ToR), របាយការណ៍ ESIA, និង ផែនការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាននិងសង្គម (ESMP)។ ជាពិសេសសម្រាប់គម្រោងដែលមានហានិភ័យខ្ពស់ ភាពឯករាជ្យរបស់អ្នកជំនាញ ឬក្រុមហ៊ុនពីគម្រោង និងអ្នកគាំទ្ររបស់ខ្លួន អាចជួយធានាបាននូវវត្ថុបំណង ភាពត្រឹមត្រូវ និងភាពពេញលេញនៃដំណើរការ ESIA ។

និយមន័យ

ជាផ្នែកមួយនៃការពិនិត្យឡើងវិញដំបូងរបស់ពួកគេអំពីហានិភ័យបរិស្ថាននិងសង្គម និងផលប៉ះពាល់នៃគម្រោងដែលបានស្នើឡើង អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ ប្រើដំណើរការនេះដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងពីទំហំនៃហានិភ័យនិងផលប៉ះពាល់។ ដោយផ្អែកលើការវាយតម្លៃបឋម ប្រភេទលទ្ធផលជាញឹកញាប់ កំណត់ លក្ខខណ្ឌតម្រូវផ្ទៃក្នុងរបស់អ្នកហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់ ការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម (ESIA) និងការបង្ហាញព័ត៌មាន។ សូមមើល ការចាត់ថ្នាក់គម្រោងនិងការត្រួតពិនិត្យ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីដំណើរការនេះ។

ប្រភព

Adapted from International Finance Corporation (IFC), “Environmental and Social Categorization,” accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

ឧបករណ៍ដែលពិនិត្យផលប៉ះពាល់និងហានិភ័យ នៅពេលដែលគម្រោងមួយមានកម្មវិធី និង/ឬគម្រោងរងមួយចំនួន ហើយផលប៉ះពាល់មិនអាចត្រូវបានកំណត់បានរហូតទាល់តែកម្មវិធីឬព័ត៌មានលម្អិតនៃគម្រោងរងត្រូវបានកំណត់អត្តសញ្ញាណបាន។ ESMF ពន្យល់អំពីគោលការណ៍ ច្បាប់ គោលការណ៍ណែនាំ និងនីតិវិធីដើម្បីវាយតម្លៃហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់បរិស្ថាននិងសង្គម។ វាមានវិធានការនិងផែនការកាត់បន្ថយ សម្រាល និង/ឬកាត់កងផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាន និងដើម្បីបង្កើនផលជាវិជ្ជមាន; បទប្បញ្ញត្តិសម្រាប់ការប៉ាន់ប្រមាណនិងរៀបចំថវិកាចំណាយនៃវិធានការនិងកំណត់កាលវិភាគសម្រាប់ការអនុវត្តវិធានការនិងផែនការ; និងព័ត៌មានអំពីទីភ្នាក់ងារមួយ ឬទីភ្នាក់ងារផ្សេងៗដែលទទួលខុសត្រូវក្នុងការដោះស្រាយផលប៉ះពាល់ និងហានិភ័យគម្រោង រួមទាំងសមត្ថភាពសម្រាប់ ការគ្រប់គ្រងហានិភ័យបរិស្ថាននិងសង្គម (ESRM) ។ វារួមបញ្ចូលព័ត៌មានគ្រប់គ្រាន់អំពីតំបន់ដែលគម្រោងរងត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងដាក់ទីតាំង រួមទាំងភាពងាយរងគ្រោះផ្នែកបរិស្ថាននិងសង្គមដែលមានសក្តានុពលនៃតំបន់នោះ ផលប៉ះពាល់ដែលអាចកើតមាន និងវិធានការកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់ដែលអាចត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងប្រើប្រាស់។

ប្រភព

និយមន័យ

ឧបករណ៍ដែលរៀបរាប់លម្អិតអំពីវិធានការកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់ និងការគ្រប់គ្រងដែលត្រូវអនុវត្តក្នុងអំឡុងពេលអនុវត្ត និងប្រតិបត្តិការនៃគម្រោងដើម្បីកាត់បន្ថយ សម្រាល និង/ឬកាត់កងផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដល់បរិស្ថាននិងសង្គម និងបង្កើនផលប៉ះពាល់ជាវិជ្ជមាន; លក្ខខណ្ឌតម្រូវនៃការត្រួតពិនិត្យ និងការរាយការណ៍អំពីបរិស្ថាន និងសង្គម; ការរៀបចំស្ថាប័ន ឬអង្គការពាក់ព័ន្ធ; បទប្បញ្ញត្តិសម្រាប់ការលាតត្រដាងព័ត៌មាន និង ការពិគ្រោះយោបល់ ក្នុងអំឡុងដំណាក់កាលធ្វើផែនការ និងការអនុវត្តគម្រោងជាមុន រួមទាំងវិធានការសម្រាប់ ទាក់ទាញការចូលរួមរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធ; វិធានការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាព និងការបណ្តុះបណ្តាល រួមទាំងការចូលរួមពីអ្នកជំនាញបរិស្ថាន និងសង្គមណាមួយដែលតម្រូវសម្រាប់គោលបំណងនោះ; កាលវិភាគនៃការអនុវត្ត និងការប៉ាន់ប្រមាណតម្លៃ ដែលត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងកាលវិភាគរួមរបស់គម្រោង និង ថវិកា; និងសូចនាករការអនុវត្ត គោលដៅ ឬលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យទទួលយក។ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីការទាក់ទាញការចូលរួមរបស់ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់, អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSO)/អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs) និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតនៅក្នុងផែនការនេះ សូមមើល ការរៀបចំ និងការអនុវត្តផែនការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន និងសង្គម (ESMP)។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.

និយមន័យ

ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន សង្គម សុខភាព និងសុវត្ថិភាព ដែលអាចអនុវត្តបាននៅកម្រិតក្រុមហ៊ុន ឬគម្រោង។ ប្រព័ន្ធនេះត្រូវបានរចនាឡើងដើម្បីកំណត់អត្តសញ្ញាណ វាយតម្លៃ និងគ្រប់គ្រងហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់ជាបន្តបន្ទាប់នៅគ្រប់ដំណើរការអនុវត្តគម្រោង និងដំណាក់កាលប្រតិបត្តិការគម្រោង។ វាមានសៀវភៅណែនាំ គោលនយោបាយ ផែនការនិងកម្មវិធីគ្រប់គ្រង នីតិវិធី លក្ខខណ្ឌទាមទារ សូចនាករការអនុវត្ត ទំនួលខុសត្រូវ ការបណ្តុះបណ្តាល សវនកម្មតាមកាលកំណត់ ការត្រួតពិនិត្យ និងឯកសារប្រភពពាក់ព័ន្ធ។ វាគឺជាប្រព័ន្ធត្រួតពិនិត្យដែលមានភាពសំខាន់ជាង ដែល ផែនការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន និងសង្គម (ESMP) ត្រូវបានអនុវត្ត។

ប្រភព

Adapted from Equator Principles Association (EPA), "The Equator Principles 4," 2020, View the PDF.

និយមន័យ

ដំណើរការនៃការកំណត់អត្តសញ្ញាណ ការវាយតម្លៃ ការដោះស្រាយ និងការគ្រប់គ្រងផលប៉ះពាល់នៃគម្រោងដែលបានស្នើឡើង និងហានិភ័យចំពោះបរិស្ថាន និងសង្គម។ វាប្រើលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យបរិស្ថាន និងសង្គមនៅក្នុង ការពិនិត្យមើលគម្រោង, ការចាត់ថ្នាក់គម្រោង, និង ការវាយតម្លៃហានិភ័យបរិស្ថាន និងសង្គម ក្នុងចំណោមវិធានការ ជំហានត្រូវអនុវត្ត ផ្សេងទៀត ដើម្បីកំណត់លទ្ធភាពប្រតិបត្តិការ និងហិរញ្ញវត្ថុនៃគម្រោងដែលបានស្នើឡើង។

និយមន័យ

ឯកសារយោងបច្ចេកទេសដែលមានសេចក្តីថ្លែងការណ៍ទូទៅ និងជាក់លាក់ក្នុងឧស្សាហកម្មនៃ ការអនុវត្តឧស្សាហកម្មអន្តរជាតិល្អ (GIIP)។ គោលការណ៍ណែនាំទាំងនេះមានកម្រិតនៃការអនុវត្ត និងវិធានការដែលត្រូវបានចាត់ទុកថាអាចសម្រេចបាននៅក្នុងបរិក្ខារថ្មីជាមួយនឹងបច្ចេកវិទ្យាដែលមានស្រាប់ក្នុងតម្លៃមួយសមរម្យ។ EHSGs អាចរកបាននៅទីនេះ៖

ប្រភព

និយមន័យ

ទស្សនវិជ្ជា ការវិនិយោគ ដែលផ្តោតលើការអនុវត្តបរិស្ថាន ការអនុវត្តសង្គម និងអភិបាលកិច្ចសាជីវកម្ម។ វាត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ1960 និងឆ្នាំ1970 ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការរបស់ វិនិយោគិន និងសាធារណៈជន។ គំនិតស្នូលនៃ ESG ដូចជា ហិរញ្ញវត្ថុ បៃតង និង ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព មានភាពដូចគ្នាខ្លាំងជាមួយនឹងយុទ្ធសាស្រ្ត ការអភិវឌ្ឍ ដ៏យូរអង្វែងរបស់ប្រទេសចិន។ ESG ក៏ឆ្លុះបញ្ចាំងពីវិធីសាស្រ្តរបស់ក្រុមហ៊ុនក្នុងការបង្កើតគុណតម្លៃរយៈពេលវែង និងការកសាងស្ថាប័នផ្ទៃក្នុងដែលអាចឱ្យធ្វើការសម្រេចចិត្តបានល្អ ក៏ដូចជាសមត្ថភាពរបស់ពួកគេក្នុងការកាត់បន្ថយហានិភ័យ។ វាបម្រើជាឯកសារយោងដ៏មានតម្លៃសម្រាប់អ្នកវិនិយោគដើម្បីវិនិច្ឆ័យគុណតម្លៃរបស់ក្រុមហ៊ុនណាមួយ កែលម្អយុទ្ធសាស្ត្រវិនិយោគ និងធ្វើការសម្រេចចិត្តវិនិយោគ។

ប្រភព

Adapted from Community Engagement Handbook for Chinese International Contractors (2021 Edition)-北京商道纵横信息科技有限责任公司,” 2021, View the Website.

និយមន័យ

ត្រូវបានកំណត់លក្ខណៈដោយអវត្ដមាននៃភាពខុសគ្នាដែលមិនស្មើភាព ដែលអាចជៀសវៀងបាន ឬអាចដោះស្រាយបាននៅក្នុងចំណោមក្រុមមនុស្ស ថាតើក្រុមទាំងនោះត្រូវបានកំណត់ដោយសង្គម សេដ្ឋកិច្ច ប្រជាសាស្រ្ត ឬភូមិសាស្រ្ត។ ការធានាឱ្យមានភាពយុត្តិធម៌ក្នុងគោលនយោបាយ ដំណើរការ និងលទ្ធផលសម្រាប់អ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ទាមទារឱ្យមានការទទួលស្គាល់ ក៏ដូចជា សំណង សម្រាប់គុណវិបត្តិប្រវត្តិសាស្ត្រ និង/ឬបច្ចុប្បន្ន ដោយផ្អែកលើសមត្ថភាព អាយុ ជាតិសាសន៍ ភេទ សញ្ជាតិ សាសនា ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចសង្គម ឬអត្តសញ្ញាណផ្សេងទៀតរបស់ក្រុមសង្គមមួយចំនួន។

ប្រភព

Adapted from World Health Organization (WHO), "Health Equity," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

ការទទួលបានផ្លូវកាយ សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចរបស់មនុស្សគ្រប់រូបគ្រប់ពេលវេលា ដើម្បីទទួលបានអាហារគ្រប់គ្រាន់ មានសុវត្ថិភាព និងជីវជាតិដែលបំពេញតម្រូវការរបបអាហារ និងចំណូលចិត្តអាហារសម្រាប់ជីវិតសកម្ម និងមានសុខភាពល្អ។ សន្តិសុខស្បៀងក្នុងគ្រួសារ គឺជាការអនុវត្តគោលគំនិតនេះដល់កម្រិតគ្រួសារ។

ប្រភព

Adapted from Food and Agriculture Organization (FAO) of the United Nations (UN), "Policy Brief: Food Security," 2006, View the PDF; Food and Agricultural Organization, "Chapter 2. Food security: concepts and measurement," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

ការបណ្តេញជាអចិន្ត្រៃយ៍ ឬបណ្ដោះអាសន្នប្រឆាំងនឹងឆន្ទៈរបស់បុគ្គល គ្រួសារ និង/ឬ សហគមន៍ ចេញពីផ្ទះ និង/ឬដីដែលពួកគេកាន់កាប់ដោយមិនមានការផ្តល់ និងការចូលប្រើប្រាស់ ឬទម្រង់សមស្របនៃការការពារផ្លូវច្បាប់ និងការការពារផ្សេងទៀត។ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពី ការផ្លាស់ទីលំនៅ សូមមើល ការចាប់យកដី និង ការផ្តល់សំណងសមរម្យ ការតាំងទីលំនៅថ្មី និងការគាំទ្រការស្តារជីវភាព។

ប្រភព

និយមន័យ

សិទ្ធិជាក់លាក់ដែលទាក់ទងនឹងជនជាតិដើមភាគតិច និងត្រូវបានទទួលស្គាល់នៅក្នុងឧបករណ៍ច្បាប់អន្តរជាតិជាច្រើនដូចជា “សេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច (UNDRIP)” “អនុសញ្ញាអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ 169 (ILO 169),” “អនុសញ្ញាស្តីពីភាពចម្រុះជីវសាស្រ្ត (CBD)” ដែលជា “ក្របខ័ណ្ឌបរិស្ថាន និងសង្គម” របស់ ធនាគារពិភពលោក និងជា (IFC) “ស្តង់ដារការអនុវត្តបរិស្ថាន និងសង្គម” របស់ សាជីវកម្មហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ ក៏ដូចជាច្បាប់ ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ ។ ជនជាតិដើមភាគតិចអាចធ្វើការពិភាក្សា និងធ្វើការសម្រេចចិត្តដោយឯករាជ្យ និងជាសមូហភាពរបស់ពួកគេនៅក្នុងបរិយាកាសដែលពួកគេមិនមានការបំភិតបំភ័យ និងមានពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីពិភាក្សាជាភាសារបស់ពួកគេអំពីបញ្ហាដែលប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិរបស់ពួកគេ ធនធានធម្មជាតិ ទឹកដីរបស់ពួកគេ ជីវភាព ចំណេះដឹង ផ្ទាំងសំពត់សង្គម ប្រពៃណី ប្រព័ន្ធអភិបាលកិច្ច និងវប្បធម៌ ឬបេតិកភណ្ឌ (រូបី និងអរូបី)។ វាអនុញ្ញាតឱ្យពួកគេផ្តល់ ឬដកការយល់ព្រមចំពោះគម្រោងដែលអាចប៉ះពាល់ដល់ពួកគេ ឬដែនដីរបស់ពួកគេ។ នៅពេលដែលពួកគេបានយល់ព្រម ពួកគេអាចដកវាវិញបាននៅគ្រប់ដំណាក់កាល។ លើសពីនេះ FPIC អនុញ្ញាតឱ្យពួកគេចរចាលក្ខខណ្ឌដែលគម្រោងនេះនឹងត្រូវបានរចនា អនុវត្ត ត្រួតពិនិត្យ និងវាយតម្លៃ។

ធាតុទាំងអស់នៅក្នុង FPIC មានទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយពួកវាមិនគួរត្រូវបានគេចាត់ទុកដោយឡែកពីគ្នានោះទេ។ ធាតុទាំងបីដំបូង (ដោយសេរី ជាមុន និងបានទទួលព័ត៌មាន) មានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ និងកំណត់លក្ខខណ្ឌនៃការយល់ព្រមជាដំណើរការធ្វើការសម្រេចចិត្ត។ សរុបមក ការយល់ព្រមគួរតែត្រូវសម្រេចឱ្យបាន មុនពេលគម្រោង ផែនការ ឬសកម្មភាពណាមួយកើតឡើង (មុន), វាគួរតែត្រូវបានសម្រេចចិត្តដោយឯករាជ្យ (ដោយសេរី) និងផ្អែកលើព័ត៌មានត្រឹមត្រូវ ទាន់ពេលវេលា និងគ្រប់គ្រាន់ដែលបានផ្តល់តាមរបៀប សមស្របផ្នែកវប្បធម៌ (បានទទួលព័ត៌មាន) សម្រាប់វាដើម្បីចាត់ទុកថាជាលទ្ធផលត្រឹមត្រូវ ឬលទ្ធផលនៃដំណើរការធ្វើការសម្រេចចិត្តរួម។

ប្រភព

Adapted from Food and Agriculture Organization (FAO) of the United Nations (UN), "Free Prior and Informed Consent - An indigenous peoples’ right and a good practice for local communities - FAO," 2016, View the Website.

និយមន័យ

កំណែដែលមិនសូវពិស្តារនៃ ការយល់ព្រមដែលបានទទួលព័ត៌មាន ជាមុន និងដោយសេរី (FPIC)។ FPICon ត្រូវបានអនុម័តនៅក្នុងគោលនយោបាយរបស់ ធនាគារវិនិយោគហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអាស៊ី (AIIB) និង ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ មួយចំនួន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ វាមិនត្រូវបានទទួលស្គាល់នៅក្នុងច្បាប់អន្តរជាតិទេ ហើយអង្គការ សិទ្ធិមនុស្ស ជាច្រើនបានចូលរួមជាមួយការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស (OCHR) ក្នុងការតស៊ូមតិសម្រាប់ការអនុម័ត FPIC ។ សម្រាប់ AIIB FPICon គឺជាដំណើរការបន្ថែមដែលបង្កើតនៅលើ ការពិគ្រោះយោបល់ប្រកបដោយអត្ថន័យ សម្រាប់គម្រោងដែល ពាក់ព័ន្ធ នឹងជនជាតិមិនមែនជនជាតិដើមភាគតិច។ សម្រាប់ AIIB, FPICon អនុវត្តចំពោះការរចនាគម្រោង ការរៀបចំការអនុវត្ត និងលទ្ធផលរំពឹងទុកទាក់ទងនឹងហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់លើ ជនជាតិដើមភាគតិច; ហើយវាឈរនៅលើដំណើរការនៃការពិគ្រោះយោបល់ប្រកបដោយអត្ថន័យ និងទាមទារឱ្យមានការចរចាដោយស្មោះត្រង់រវាង អ្នកខ្ចី និងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចដែលរងផលប៉ះពាល់។ AIIB ក៏តម្រូវឱ្យអ្នកខ្ចីរៀបចំកិច្ចព្រមព្រៀងដំណើរការពិគ្រោះយោបល់ជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ជាមួយសហគមន៍ទាំងនេះ និងព័ត៌មានលម្អិតអំពីបញ្ហាទាក់ទងនឹងគម្រោង ដែល ការគាំទ្រសហគមន៍ទូលំទូលាយ (BCS) របស់ពួកគេត្រូវបានទទួល ក៏ដូចជា ទស្សនៈមិនស្របគ្នា។

ប្រភព

Adapted from Inclusive Development International (IDI), "Community Guide to the Asian Infrastructure Investment Bank," 2020, View the PDF; Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights (OHCHR), "Comments on the Draft Environmental and Social Framework (ESF) of the Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB)," 2020, View the PDF; Forest Peoples Programme, "Effective Participation and Free, Prior and Informed Consent," 2016, View the PDF; Berenika Drazewska and Kristin Hausler, "The Role of Multilateral Development Banks in the Protection of Intangible Cultural Heritage," British Institute of International and Comparative Law, 2021, View the PDF.

និយមន័យ

ធាតុផ្សំមួយនៃ ការប្រឹក្សាបានទទួលព័ត៌មាន ជាមុន និងដោយសេរី (FPIcon)។ ជាទូទៅ វាមាននៅពេលដែលសហគមន៍ កាន់តែទូលំទូលាយគឺពេញចិត្តចំពោះគម្រោងមួយ។ វាមិនចាំបាច់មានន័យថា 100 ភាគរយនៃ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់ គាំទ្រគម្រោងនេះទេ។ បុគ្គល ឬក្រុមមួយចំនួននៅក្នុងសហគមន៍អាចមិនយល់ស្របជាមួយគម្រោងមួយ។

ប្រភព

Adapted from Inclusive Development International (IDI), "Community Guide to the Asian Infrastructure Investment Bank," 2020, View the PDF.

និយមន័យ

ពាក្យក្តោបសម្រាប់អំពើបង្កគ្រោះថ្នាក់ណាមួយដែលប្រព្រឹត្តផ្ទុយនឹងឆន្ទៈរបស់បុគ្គលណាម្នាក់ ហើយវាផ្អែកលើភាពខុសគ្នាខាងយេនឌ័រដែលកំណត់ដោយសង្គមរវាងមនុស្ស។ លក្ខណៈ និងវិសាលភាពនៃសកម្មភាពជាក់លាក់របស់ GBV ប្រែប្រួលទៅតាមវប្បធម៌ ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ និងតំបន់។ វារាប់បញ្ចូលទាំងអំពើដែលធ្វើទុក្ខដល់ផ្លូវកាយ ផ្លូវភេទ ឬផ្លូវចិត្ត។ ការគំរាមកំហែងនៃសកម្មភាពបែបនេះ; ការបង្ខិតបង្ខំ; និងការដកហូតសិទ្ធិសេរីភាពផ្សេងទៀត។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF; United Nations International Children's Emergency Fund (UNICEF) Regional Office for South Asia, "Gender Equality: Glossary of Terms and Concepts," 2017, View the PDF.

និយមន័យ

សំដៅលើសិទ្ធិ ទំនួលខុសត្រូវ និងឱកាសស្មើគ្នាសម្រាប់ស្ត្រី និងបុរស ក៏ដូចជាកុមារី និងក្មេងប្រុស។ វាមានអត្ថន័យថា ផលប្រយោជន៍ តម្រូវការ និងអាទិភាពផ្សេងគ្នារបស់ទាំងស្ត្រី និងបុរស គួរតែត្រូវបានយកមកពិចារណា។

ប្រភព

Adapted from United Nations Entity for Gender Equality and the Empowerment of Women (UN Women), "Concepts and Definitions," Gender Mainstreaming, accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

ដំណើរការនៃយុត្តិធម៌សម្រាប់មនុស្សគ្រប់ភេទ និងសំខាន់គឺសមភាពនៃលទ្ធផល និងផលសម្រេចបាន។ វាអាចពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រើប្រាស់វិធានការពិសេសដើម្បីទូទាត់សំណងសម្រាប់ភាពលំអៀងផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រ ប្រព័ន្ធ និង/ឬវប្បធម៌ ឬ ការរើសអើង។ ជាមួយនឹងសមភាពជាគោលដៅចុងក្រោយ សមធម៌ពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រព្រឹត្តិចំពោះផ្សេងគ្នាដែលត្រឹមត្រូវ និងដោះស្រាយឧបសគ្គ ឬគុណវិបត្តិជាវិជ្ជមាន ដែលមានឫសគល់នៅក្នុងបទដ្ឋានយេនឌ័រ តួនាទី និងទំនាក់ទំនង។
ស្ត្រីមានតម្រូវការ និងតួនាទីសង្គមខុសៗគ្នា ហើយអាចមានទស្សនៈផ្សេងគ្នានៃធនធានដូចគ្នា។ ដោយសារស្ត្រីទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្នុងវិធីផ្សេងគ្នាពីបុរស ការទាក់ទាញការចូលរួម របស់ស្ត្រីពេញមួយ វដ្តជីវិតរបស់គម្រោង អាចជួយក្រុមហ៊ុនបង្កើតរូបភាពសាជីវកម្មវិជ្ជមាន បង្កើនការពេញចិត្តជាសាធារណៈ បន្ថែមដំណោះស្រាយប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិតបន្ថែមទៀត និងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវដំណើរការសង្គម។

ប្រភព

Adapted from United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO), "Gender Equity," accessed in 2022, View the Website; United Nations International Children's Emergency Fund (UNICEF) Regional Office for South Asia, "Gender Equality: Glossary of Terms and Concepts," 2017, View the PDF; SynTao and China International Contractors Association (CHINCA), “Community Engagement Handbook for Chinese International Contractors (2021 Edition)-北京商道纵横信息科技有限责任公司,” 2021, View the Website.

និយមន័យ

បង្ហាញពីការយល់ដឹងអំពីភាពខុសគ្នារវាងយេនឌ័រ។ វាអនុវត្តចំពោះគោលនយោបាយ កម្មវិធី គម្រោង ឬសកម្មភាពដែលព្យាយាមដោះស្រាយផលប៉ះពាល់នៃបទដ្ឋាន តួនាទី និងទំនាក់ទំនងយេនឌ័រ។

ប្រភព

Adapted from Global Partnership for Education and United Nations Girls’ Education Initiative, "Guidance for Developing Gender-Responsive Education Sector Plans," 2017, View the PDF; European Institute for Gender Equality (EIGE), "gender-sensitive," accessed in 2022, View the Website; United Nations International Children's Emergency Fund (UNICEF) Regional Office for South Asia, "Gender Equality: Glossary of Terms and Concepts," 2017, View the PDF.

និយមន័យ

រួមបញ្ចូលស្ថាប័ន គោលនយោបាយ បទដ្ឋាន នីតិវិធី និងគំនិតផ្តួចផ្តើមដែលរដ្ឋាភិបាល និងប្រជាពលរដ្ឋរបស់ពួកគេប្រើប្រាស់ ដើម្បីនាំមកនូវការព្យាករណ៍ ស្ថិរភាព និងសណ្តាប់ធ្នាប់បន្ថែមទៀតចំពោះការឆ្លើយតបរបស់ពួកគេចំពោះបញ្ហាប្រឈមឆ្លងដែន។

ប្រភព

Adapted from United Nations (UN), "Global Governance and Global rules for Development in the Post-2015 Era," 2014, View the PDF.

និយមន័យ

ការអនុវត្តជំនាញវិជ្ជាជីវៈ ការប្រឹងប្រែង ការប្រុងប្រយ័ត្ន និងការគិតទុកជាមុនដែលនឹងរំពឹងទុកដោយសមហេតុផលពីអ្នកឯកទេសដែលមានជំនាញ និងបទពិសោធន៍ ដែលចូលរួមក្នុងប្រភេទការងារដូចគ្នាក្រោមកាលៈទេសៈដូចគ្នា ឬស្រដៀងគ្នានៅទូទាំងពិភពលោក ឬក្នុងតំបន់។ លទ្ធផលនៃការធ្វើបែបនេះគួរតែគម្រោងប្រើប្រាស់ការអនុវត្ត និងបច្ចេកវិទ្យាដែលសមស្របបំផុតនៅក្នុងកាលៈទេសៈជាក់លាក់របស់គម្រោង។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF; Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Enhancing AIIB's Accountability: The Project-Affected People's Mechanism," 2018, View the PDF.

និយមន័យ

នីតិវិធីផ្លូវច្បាប់ ឬមិនតាមផ្លូវច្បាប់ (ឬតុលាការ/មិនប្រើប្រព័ន្ធតុលាការ) ដែលផ្តល់មធ្យោបាយផ្លូវការសម្រាប់អ្នកពាក់ព័ន្ធ — ដូចជាបុគ្គលនីមួយៗ កម្មករ សហគមន៍ និង អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSOs)/អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs) — ដែលត្រូវបានរងផលប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមានដោយគម្រោងដើម្បីលើកឡើងរាល់ សំណួរ/កង្វល់/ពាក្យបណ្តឹង, ចូលរួមក្នុងការសន្ទនា និងការចរចា និងស្វែងរកដំណោះស្រាយសម្រាប់ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានទាំងនេះ។

យន្តការទាំងនេះអាចប្រើការវិនិច្ឆ័យផ្នែកច្បាប់ ដោយផ្អែកលើការសន្ទនា ឬដំណើរការផ្សេងទៀតដែល សមស្របតាមវប្បធម៌ និងសិទ្ធិដែលត្រូវគ្នា។ យោងតាម អង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) ដើម្បីឱ្យយន្តការតវ៉ាមានប្រសិទ្ធភាព វាគួរតែមានភាពស្របច្បាប់ អាចចូលដំណើរការបាន អាចព្យាករណ៍បាន មានសមភាព មានតម្លាភាព សិទ្ធិត្រូវគ្នា និងជាប្រភពនៃការរៀនសូត្រជាបន្តបន្ទាប់។

ប្រភព

Adapted from Centre for Research on Multinational Corporations (SOMO), "What are Grievance Mechanisms?," accessed in 2022, View the Website; Mariëtte van Huijstee, Victor Ricco, and Laura Ceresna-Chaturvedi, "How to use the UN Guiding Principles on Business and Human Rights in company research and advocacy: A guide for civil society organisations," Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen, SOMO, and Cividep India, 2012, View the PDF.

និយមន័យ

ឧបករណ៍សម្រាប់កំណត់អត្តសញ្ញាណ ការវិភាគ និងការគ្រប់គ្រងគ្រោះថ្នាក់ដែលទាក់ទងនឹងវត្តមាននៃសម្ភារៈ និងលក្ខខណ្ឌគ្រោះថ្នាក់នៅកន្លែងគម្រោង។ អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ អាចតម្រូវឱ្យមានការវាយតម្លៃគ្រោះថ្នាក់សម្រាប់គម្រោងដែលពាក់ព័ន្ធនឹងវត្ថុធាតុងាយឆេះ សារធាតុផ្ទុះ ប្រតិកម្ម និងសារធាតុពុល នៅពេលដែលពួកវាមានវត្តមាននៅលើទីតាំងក្នុងបរិមាណលើសពីកម្រិតដែលបានបញ្ជាក់។ សម្រាប់គម្រោងមួយចំនួន របាយការណ៍ ការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម (ESIA) អាចរួមបញ្ចូលការវាយតម្លៃគ្រោះថ្នាក់តែមួយ។ ក្នុងករណីផ្សេងទៀត ការវាយតម្លៃនេះគឺជាផ្នែកមួយនៃឯកសារ ESIA ។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.

និយមន័យ

ការវាយតម្លៃ និងការគ្រប់គ្រងហានិភ័យ H&S និងផលប៉ះពាល់លើ កម្មករ និង មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់ ក៏ដូចជាការផ្តល់បរិយាកាសការងារប្រកបដោយសុវត្ថិភាព និងសុខភាពល្អក្នុងអំឡុងពេលនៃការអនុវត្តគម្រោង និងដំណាក់កាលប្រតិបត្តិការគម្រោង។

និយមន័យ

ការសង្កត់ធ្ងន់ថ្មីៗនេះរបស់ រដ្ឋាភិបាលចិន លើការផ្តល់អាទិភាពដល់គុណភាពនៃ ការអភិវឌ្ឍ និងការផ្តល់ឱ្យមនុស្សនូវជីវិតកាន់តែប្រសើរឡើង។ ជាផ្នែកនៃការផ្លាស់ប្តូររបស់ខ្លួនពីការចង់បានកំណើនយ៉ាងឆាប់រហ័ស រដ្ឋាភិបាលចិនអះអាងថា ឥឡូវនេះខ្លួនបានប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះវឌ្ឍនភាពដែលផ្តោតលើមនុស្ស ក៏ដូចជា ការអភិវឌ្ឍបរិយាបន្នដែលមានការច្នៃប្រឌិត សម្របសម្រួល បរិស្ថានបៃតង និងបើកចំហ។

ប្រភព

Adapted from The State Council Information Office of The People's Republic of China, "Xi Jinping on China's high-quality development," 2021, View the Website.

និយមន័យ

សិទ្ធិមានចំពោះមនុស្សគ្រប់រូប ដោយមិនគិតពីសមត្ថភាព អាយុ ជាតិសាសន៍ ភេទ សញ្ជាតិ សាសនា ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច សង្គម ឬអត្តសញ្ញាណផ្សេងទៀតឡើយ។ វារួមបញ្ចូល ប៉ុន្តែមិនកំណត់ចំពោះតែ សិទ្ធិរស់រានមានជីវិត ទទួលបានអាហារនិងអាហារូបត្ថម្ភ ទឹក និងអនាម័យ លំនៅដ្ឋាន សុខភាព ការអប់រំ ការងារ និងសេរីភាព។ មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិទទួលបានសិទ្ធិទាំងនេះ ដោយគ្មាន ការរើសអើង។ ដោយត្រូវបានដាក់បញ្ចូលក្នុង “សេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស (UDHR)” “កតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិសម្រាប់សិទ្ធិស៊ីវិល និងសិទ្ធិនយោបាយ (ICCPR)” “កតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិសម្រាប់សិទ្ធិផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងវប្បធម៌ (ICESCR)” និងឧបករណ៍សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិផ្សេងទៀត សិទ្ធិទាំងនេះគឺមិនអាចត្រូវបានគេដកហូត មិនអាចត្រូវបានគេកាត់ផ្តាច់បានឡើយ ហើយអាស្រ័យគ្នាទៅវិញទៅមក។ ដោយសារគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់បានផ្តល់សច្ចាប័នយ៉ាងហោចណាស់មួយនៃសន្ធិសញ្ញាសិទ្ធិមនុស្សស្នូលទាំងប្រាំបួន រដ្ឋាភិបាលត្រូវមានកាតព្វកិច្ចគោរព ការពារ និងបំពេញសិទ្ធិមនុស្ស។

សន្ធិសញ្ញាសិទ្ធិមនុស្សស្នូលទាំងប្រាំបួន ក៏ដូចជាពិធីការជាជម្រើស អាចរកបាននៅទីនេះ៖

ប្រភព

Adapted from United Nations Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR), "What are human rights?," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

មនុស្សដែលជាលក្ខណៈបុគ្គល ឬក្នុងសមាគមជាមួយអ្នកដទៃទៀតដែលធ្វើសកម្មភាពផ្សព្វផ្សាយ ឬការពារ សិទ្ធិមនុស្ស ដោយសន្តិវិធី។

ប្រភព

Adapted from United Nations Human Rights Office of the High Commissioner (OHCHR), "Special Rapporteur on human rights defenders," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

កាលវិភាគគម្រោងដែលរៀបរាប់ពីសកម្មភាព និងទំនួលខុសត្រូវជាក់លាក់ដែលត្រូវអនុវត្តក្នុងក្របខ័ណ្ឌពេលវេលាដែលបានកំណត់ទុកជាមុន អំឡុងពេលប្រតិបត្តិការ និងការអនុវត្តគម្រោង។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF.

និយមន័យ

ការពង្រឹង់សិទ្ធិអំណាច របស់មនុស្សដើម្បីចូលរួម និងទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីដំណើរការ ការអភិវឌ្ឍ ក្នុងលក្ខណៈមួយដែលស្របនឹងលក្ខខណ្ឌក្នុងតំបន់។ បរិយាបន្នរួមមានគោលនយោបាយដើម្បីលើកកម្ពស់សមភាពនៃឱកាស និងការមិនរើសអើងដោយការកែលម្អលទ្ធភាពទទួលបានរបស់ជនក្រីក្រ និង ជនជួបការលំបាក ឱ្យទទួលបានការអប់រំ សុខភាព ការការពារសង្គម លំនៅដ្ឋាន គុណភាពបរិស្ថាន ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ថាមពលដែលមានតម្លៃសមរម្យ ទឹក និងអនាម័យ ការងារ ហិរញ្ញវត្ថុ សេវាកម្មផ្សេងៗ និងទ្រព្យផលិតភាព។ វាក៏រាប់បញ្ចូលសកម្មភាពដើម្បីដកចេញនូវឧបសគ្គប្រឆាំងនឹង ក្រុមដែលងាយរងគ្រោះ ដែលជារឿយៗត្រូវបានដកចេញពីដំណើរការ ការអភិវឌ្ឍ ដូច្នេះសំឡេងរបស់ពួកគេអាចត្រូវបានគេដឹងឮ។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.

និយមន័យ

ទាមទារឱ្យមានការដោះស្រាយគម្លាតឫសគល់យ៉ាងជ្រៅ និង ការរើសអើង ដែលទទួលរងដោយ ក្រុមងាយរងគ្រោះ។ ក្រុមផ្សេងៗមានភាពខុសប្លែកគ្នាតាមបរិបទ ប៉ុន្តែជាធម្មតារួមមានស្ត្រី; ជនពិការ; ជនជាតិដើមភាគតិច; ជនជាតិភាគតិច ភាសា និងសាសនា; ជនភៀសខ្លួន; និងប្រជាជនផ្លាស់ទីលំនៅ។ មុនពេលចាប់ផ្តើមគម្រោង អ្នកអភិវឌ្ឍន៍អាចប្រើវិធីសាស្រ្តប្រកបដោយបានគ្រោងទុក និងគិតគូរជាស្រេចដើម្បីមិនត្រឹមតែវាយតម្លៃ និងការពារហានិភ័យដែលអាចកើតមាន និងផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ដើម្បីធានាថាក្រុមដែលងាយរងគ្រោះទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីគម្រោង អភិវឌ្ឍន៍ ផងដែរ។

ប្រភព

និយមន័យ

ពាក្យ (ទោះបីជាមិនត្រូវបានកំណត់នៅក្នុង "សេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច (UNDRIP)") ដែលប្រើក្នុងកញ្ចប់ឧបករណ៍នេះក្នុងន័យទូទៅដើម្បីសំដៅទៅលើក្រុមសង្គម និងវប្បធម៌ផ្សេងគ្នាដែលមានលក្ខណៈដូចខាងក្រោមក្នុងកម្រិតផ្សេងៗគ្នាក្តី៖ ការកំណត់អត្តសញ្ញាណខ្លួនឯង ក្នុងនាមជាសមាជិកនៃក្រុមជនជាតិដើមផ្សេងគ្នា និងការទទួលស្គាល់អត្តសញ្ញាណនេះដោយអ្នកដទៃ; ឯកសារភ្ជាប់រួម ទៅនឹង កន្លែងរស់នៅ ឬដែនដីដូនតាក្នុង តំបន់នៃឥទ្ធិពល និងចំពោះ ធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងទីជម្រក និងទឹកដីទាំងនេះ; វប្បធម៌ប្រពៃណី សេដ្ឋកិច្ច សង្គម ឬស្ថាប័ននយោបាយដែលដាច់ដោយឡែកពីសង្គម ឬវប្បធម៌ទូទៅ ភាសា ឬគ្រាមភាសាខុសគ្នា ជារឿយៗខុសពីភាសាផ្លូវការ ឬភាសានៃប្រទេស ឬតំបន់ដែល ពួកគេរស់នៅ; និងការតាំងចិត្តរក្សា និងបង្កើតឡើងវិញនូវបរិស្ថាន និងប្រព័ន្ធដូនតារបស់ពួកគេជាប្រជាជន និងសហគមន៍ប្លែកៗ។

ដោយសារជនជាតិដើមភាគតិចអាចមានប្រព័ន្ធ ឬរចនាសម្ព័ន្ធសហគមន៍ដាច់ដោយឡែក ក្រុមហ៊ុនអាចនឹងត្រូវទទួលយកវិធីសាស្រ្តដាច់ដោយឡែកសម្រាប់ ការជូនដំណឹង និង ការប្រឹក្សា សហគមន៍ទាំងនេះ។ ជនជាតិដើមភាគតិចអាចប្រឈមនឹងហានិភ័យផ្សេងៗគ្នា — និងក្នុងកម្រិតផ្សេងៗគ្នា — រួមទាំងការបាត់បង់អត្តសញ្ញាណសហគមន៍ វប្បធម៌ ទឹកដីប្រពៃណី និង ជីវភាពរស់នៅ ដែលពឹងផ្អែកលើធនធានធម្មជាតិ។

ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ អាចប្រើពាក្យផ្សេងគ្នាដូចជា “ក្រុមជនជាតិភាគតិច” និង “កុលសម្ព័ន្ធ” ដើម្បីសំដៅលើជនជាតិដើមភាគតិច។ ប្រទេសទាំងនេះក៏អាចមានលក្ខខណ្ឌតម្រូវផ្នែកច្បាប់ លក្ខន្តិកៈ និង/ឬបទប្បញ្ញត្តិពិសេសសម្រាប់ការចូលរួមជាមួយជនជាតិដើមភាគតិចផងដែរ។

ប្រភព

Adapted from Equator Principles Association (EPA), "The Equator Principles 4," 2020, View the PDF; SynTao and China International Contractors Association (CHINCA), “Community Engagement Handbook for Chinese International Contractors (2021 Edition)-北京商道纵横信息科技有限责任公司,” 2021, View the Website; United Nations (UN), "United Nations Permanent Forum on Indigenous Issues: Who are indigenous peoples?," accessed in 2022, View the PDF.

និយមន័យ

ឧបករណ៍ដែលបានរៀបចំសម្រាប់គម្រោងដែលមានផលប៉ះពាល់ និងហានិភ័យចំពោះ ជនជាតិដើមភាគតិច។ ជាមួយនឹងការចូលរួមប្រកបដោយអត្ថន័យនៃជនជាតិដើមភាគតិចដែលរងផលប៉ះពាល់ IPP គួរតែពណ៌នាអំពីការពិតសំខាន់ៗ ការរកឃើញសំខាន់ៗ និងសកម្មភាពដែលបានណែនាំ; សង្ខេបសមាសភាគគម្រោង ឬសកម្មភាពដែលអាចប៉ះពាល់ដល់ជនជាតិដើមភាគតិច; ពិពណ៌នាអំពី សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច និងទឹកដី ដែនដី និងធនធានរបស់ពួកគេ; លម្អិតអំពីទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេ ឬទំនាក់ទំនងជាមួយទឹកដី ដែនដី និងធនធានទាំងនោះ; កំណត់អត្តសញ្ញាណ ក្រុមដែលងាយរងគ្រោះ នៅក្នុងសហគមន៍ដែលរងផលប៉ះពាល់; សង្ខេបសិទ្ធិសំខាន់ៗរបស់ពួកគេ និងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ដែលអាចអនុវត្តបាន; ពិភាក្សាពីការរកឃើញពី ការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម (ESIA); ស្នើវិធានការកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាន លើកកម្ពស់អត្ថប្រយោជន៍សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច និងគាំទ្រដល់អង្គការជនជាតិដើមភាគតិច; សង្ខេបលទ្ធផលនៃ ការពិគ្រោះយោបល់សមស្របតាមវប្បធម៌ និង ដំណើរការការយល់ព្រមដែលបានទទួលព័ត៌មាន ជាមុននិងដោយសេរី (FPIC) ; ពិពណ៌នាអំពី យន្តការបណ្តឹងសារទុក្ខ; គូសបញ្ជាក់ការរៀបចំ និងទំនួលខុសត្រូវរបស់ស្ថាប័ន; កំណត់លក្ខខណ្ឌតម្រូវសម្រាប់ការត្រួតពិនិត្យ និងរាយការណ៍អំឡុងពេលអនុវត្តគម្រោង និងដំណាក់កាលប្រតិបត្តិការ និងរួមបញ្ចូលព័ត៌មានអំពីបុគ្គលិក មូលនិធិ និងធនធានដែលត្រូវការផ្សេងទៀត។

ប្រភព

Adapted from United Nations Development Programme (UNDP), "Guidance Note, Social and Environmental Standards, Standard 6: Indigenous Peoples," 2020, View the PDF.

និយមន័យ

ផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន ឬសង្គមដែលបង្កឡើងដោយគម្រោង និងត្រូវបានដកចេញនៅពេលក្រោយ ឬឆ្ងាយជាង ផលប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ ប៉ុន្តែនៅតែអាចព្យាករណ៍បានដោយសមហេតុផល។ វាមិនរាប់បញ្ចូលផលប៉ះពាល់មិនផ្ទាល់ទេ។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF.

និយមន័យ

ផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន ឬសង្គមលើតំបន់ និង សហគមន៍ពីការអភិវឌ្ឍ ដោយអចេតនាប៉ុន្តែអាចព្យាករណ៍បានដែលបណ្តាលមកពីគម្រោងមួយ។ វាអាចកើតឡើងបន្ទាប់ពីដំណាក់កាលនៃការអនុវត្តគម្រោងបានបញ្ចប់ និង/ឬនៅទីតាំងផ្សេង។

ប្រភព

Adapted from Asian Development Bank (ADB), "Environment Safeguards: A Good Practice Sourcebook Draft Working Document," 2012, View the PDF.

និយមន័យ

ផ្តល់ឱ្យ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់, អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSO)/អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs) និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតនូវព័ត៌មានប្រកបដោយតុល្យភាព និងមិនលំអៀងអំពីគម្រោងដើម្បីជួយពួកគេក្នុងការយល់ដឹងអំពីបញ្ហា, ជម្រើស ឱកាស និង/ឬដំណោះស្រាយ។

ប្រភព

Adapted from International Association for Public Participation (IAP2), "Spectrum of Public Participation," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

បច្ចេកវិទ្យា ទំនាក់ទំនង ទាំងអស់ រួមទាំងអ៊ីនធឺណិត បណ្តាញឥតខ្សែ ទូរសព្ទដៃ កុំព្យូទ័រ សូហ្វវែរ សូហ្វវែរកណ្តាល សន្និសីទវីដេអូ បណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គម និងកម្មវិធី និងសេវាកម្មប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយផ្សេងទៀត ដែលអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ចូលប្រើ ទាញយក រក្សាទុក បញ្ជូន និងរៀបចំព័ត៌មានក្នុងទម្រង់ឌីជីថល។

ប្រភព

Adapted from Food and Agriculture Organization (FAO) of the United Nations (UN), "Information and Communications Technologies (ICT)," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

ធ្វើឱ្យព័ត៌មានអាចចូលប្រើបានសម្រាប់ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត។ សូមមើល ការចែករំលែកព័ត៌មានប្រកបដោយតម្លាភាព និងស៊ីជម្រៅ និង ការបង្ហាញសេចក្តីព្រាង និងកំណែចុងក្រោយនៃការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម (ESIA) និងផែនការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន និងសង្គម (ESMP) សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីរបៀបដែលវាគួរតែត្រូវបានធ្វើ។

ប្រភព

Adapted from International Finance Corporation (IFC), "Stakeholder Engagement: A Good Practice Handbook for Companies Doing Business in Emerging Markets," 2007, View the PDF.

និយមន័យ

ឯកសារដែលវាយតម្លៃបឋម និងពិពណ៌នាអំពីផលប៉ះពាល់នៃគម្រោងដែលបានស្នើឡើងនិងផ្តល់នូវវិធានការកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់ដែលមានសក្តានុពល។ ជាញឹកញាប់វាត្រូវបានបង្កើតតាមរយៈ ការត្រួតពិនិត្យគម្រោងនិងបង្ហាញពីប្រភេទនៃការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម (ESIA) ដែលអាចត្រូវការសម្រាប់គម្រោង។

ប្រភព

Adapted from Food and Agricultural Organization (FAO) of the United Nations (UN), “Chapter 3: EIA Process,” 1995, View the Website.

និយមន័យ

ការចាប់យកដី ឬ ការរឹតត្បិតលើការប្រើប្រាស់ដីទាក់ទងនឹងគម្រោង អាចបណ្តាលឱ្យមានការផ្លាស់ទីលំនៅ, ការផ្លាស់ទីលំនៅសេដ្ឋកិច្ច ឬទាំងពីរ។ ការតាំងទីលំនៅថ្មី ត្រូវបានចាត់ទុកថាមិនមានការស្ម័គ្រចិត្ត នៅពេលដែល មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់ ឬ សហគមន៍ មិនមានសិទ្ធិបដិសេធ ការចាប់យកដី ឬ ការរឹតត្បិតលើការប្រើប្រាស់ដី ដែលនាំឱ្យមានការផ្លាស់ទីលំនៅ។ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពី ការតាំងទីលំនៅថ្មីដោយមិនមានការស្ម័គ្រចិត្ត សូមមើល ការចាប់យកដី និង ការផ្តល់សំណងសមរម្យ ការតាំងទីលំនៅថ្មី និងការគាំទ្រការស្តារជីវភាព។

ប្រភព

និយមន័យ

ធ្វើការដោយផ្ទាល់ជាមួយ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់, អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSOs) / អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs) និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតនៅទូទាំង វដ្តជីវិតរបស់គម្រោង ដើម្បីធានាថាទស្សនៈ និង កង្វល់របស់ពួកគេត្រូវបានយល់ជាប់លាប់ ត្រូវបានពិចារណា និងដោះស្រាយនៅក្នុងផែនការគម្រោង។

ប្រភព

Adapted from International Association for Public Participation (IAP2), "Spectrum of Public Participation," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

បុគ្គលដែលប្រមូល វាយតម្លៃ សរសេរ ធ្វើបទបង្ហាញ និង/ឬផ្សព្វផ្សាយដំណឹង និងព័ត៌មានទាក់ទងនឹងគម្រោងដែលបានស្នើឡើង និងកំពុងដំណើរការ។ សូមមើល ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ សម្រាប់ព័ត៌មានអំពីតួនាទី និងការទទួលខុសត្រូវដែលអាចមានរបស់អ្នកសារព័ត៌មាននៅក្នុងគម្រោង BRI ។

និយមន័យ

វិធានការសម្រាប់អ្នកម៉ៅការ, អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ និង អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីតាមដានវឌ្ឍនភាពរបស់ពួកគេឆ្ពោះទៅរកលទ្ធផលដែលចង់បានផ្នែកបរិស្ថាន និងសង្គម។ សូចនករទាំងនេះអាចជួយឱ្យក្រុមហ៊ុនវាយតម្លៃការអនុវត្តរបស់ពួកគេធៀបនឹងសំណុំនៃគោលដៅ គោលបំណង ឬដៃគូឧស្សាហកម្ម។

ប្រភព

Adapted from Investopedia, "Key Performance Indicator," 2022, View the Website.

និយមន័យ

ការធ្វើចំណាកស្រុកយ៉ាងឆាប់រហ័ស និងការតាំងទីលំនៅរបស់កម្មករ និងអ្នកដើរតាមក្នុង តំបន់នៃឥទ្ធិពលរបស់គម្រោង នៅពេលដែលគម្រោងមួយពាក់ព័ន្ធនឹងតម្រូវការកម្លាំងពលកម្ម និងទំនិញ និងសេវាកម្មដែលពាក់ព័ន្ធមិនអាចផ្គត់ផ្គង់បានពេញលេញក្នុងមូលដ្ឋាន។ ក្នុងករណីមិនមានកម្មករនិយោជិត និងមានភាពមិនស៊ីសង្វាក់គ្នាក្នុងជំនាញបច្ចេកទេស ឬសមត្ថភាព កម្លាំងពលកម្មត្រូវបាននាំយកមកពីតំបន់ខាងក្រៅនៃគម្រោងដែលមានឥទ្ធិពល។ ជារឿយៗមានការហូរចូលនៃមនុស្សបន្ថែមដែលមកតាមកម្មករដែលចូលមកធ្វើការ មានបំណងលក់ទំនិញ និងសេវាកម្មដាច់ដោយឡែកពីពួកគេ ឬស្វែងរកការងារ ឬឱកាសអាជីវកម្មផ្សេងទៀត។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.

និយមន័យ

សិទ្ធិស្របច្បាប់ និង សិទ្ធិមនុស្ស ទាក់ទងនឹងទំនាក់ទំនងការងាររវាង កម្មករ និងនិយោជក។ សូមមើល ការងារក្នុងស្រុក និងការការពារសិទ្ធិការងារ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីការអនុវត្តការងារនៅក្នុងគម្រោង BRI ។

ប្រភព

Adapted from United Nations Human Rights Office of the High Commissioner (OHCHR), "Labour rights," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

សំដៅលើវិធីសាស្រ្តទាំងអស់នៃការទទួលបានដីសម្រាប់គោលបំណងគម្រោង ដែលអាចរួមបញ្ចូលការទិញទាំងស្រុង ការដកហូតដី និងការទទួលបានសិទ្ធិចូលប្រើប្រាស់ ដូចជាសេវភាព ឬសិទ្ធិបើកផ្លូវ។ ការចាប់យកដី ក៏អាចរាប់បញ្ចូលទាំងការចាប់យកដីដែលមិនបានកាន់កាប់ ឬមិនបានប្រើប្រាស់ផងដែរ មិនថាម្ចាស់ដីពឹងផ្អែកលើដីនោះសម្រាប់រកប្រាក់ចំណូល ឬគោលបំណង ចិញ្ចឹមជីវិតឬអត់នោះទេ; ការដកហូតដីសាធារណៈដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ ឬកាន់កាប់ដោយបុគ្គល ឬគ្រួសារ; និងផលប៉ះពាល់នៃគម្រោងដែលនាំឱ្យដីលិចទឹក ឬបើមិនដូច្នេះទេធ្វើឱ្យមិនអាចប្រើប្រាស់បាន ឬមិនអាចចូលប្រើប្រាស់បាន។ ដីរួមបញ្ចូលអ្វីៗដែលដុះនៅលើដី ឬជាប់ជាអចិន្ត្រៃយ៍លើដី ដូចជាដំណាំ ប្រភពទឹកដែលជា ទ្រព្យចំណុះ របស់ដី អគារ និងការកែលម្អផ្សេងៗទៀត។ សូមមើល ការចាប់យកដី សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។

ប្រភព

និយមន័យ

ផែនការដែលពន្យល់រាល់ការចាត់ចែង ការតាំងទីលំនៅថ្មី និងវិធានការសម្រាប់កាត់បន្ថយហានិភ័យ ឬការទូទាត់ផលប៉ះពាល់នៃ ការតាំងទីលំនៅថ្មី។ វាពិនិត្យឡើងវិញនូវក្របខ័ណ្ឌច្បាប់; កំណត់ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដែលបណ្តាលមកពី ការតាំងទីលំនៅថ្មី; ពិពណ៌នាអំពីដំណើរការសម្រាប់ ការចាប់យកដី ក៏ដូចជាលទ្ធកម្ម និង ការអភិវឌ្ឍ នៃដីសម្រាប់ ការតាំងទីលំនៅថ្មី; រួមបញ្ចូលកាលវិភាគសម្រាប់សកម្មភាព ការតាំងទីលំនៅថ្មី; ពិភាក្សាអំពីវិធានការផ្តល់ សំណង និងស្ដារ ជីវភាព របស់ប្រជាជននៅក្នុងទីតាំងថ្មី; គូសបញ្ជាក់ការរៀបចំស្ថាប័ន; និងប៉ាន់ស្មានបុគ្គលិក មូលនិធិ និងធនធានដែលត្រូវការផ្សេងទៀត។ ផែនការនេះគួរតែបង្កើតមូលដ្ឋានសម្រាប់ កិច្ចព្រមព្រៀង ក្នុងចំណោមភាគីពាក់ព័ន្ធ។ សូមមើល ការចាប់យកដី និង ការផ្តល់សំណងសមរម្យ ការតាំងទីលំនៅថ្មី និងការគាំទ្រការស្តារជីវភាព សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីគម្រោងទាំងនេះ។

ប្រភព

Adapted from International Union for Conservation of Nature (IUCN), "Resettlement Action Plan (RAP)," 2018, View the PDF.

និយមន័យ

ភស្តុតាងនៃសិទ្ធិរបស់បុគ្គល គ្រួសារ ឬសិទ្ធិរបស់ សហគមន៍ចំពោះដី ឬ ជាកម្មសិទ្ធិ នៃដី។ នៅក្នុងប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះមួយចំនួន វាអាចមកជាទម្រង់វិញ្ញាបនបត្រជាក់ស្តែងនៃ កម្មសិទ្ធិ។

ប្រភព

Adapted from IGI Global, "What is Land Title," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

មធ្យោបាយពេញលេញដែលមនុស្សប្រើដើម្បីរកប្រាក់ចិញ្ចឹមជីវិត និងផ្គត់ផ្គង់ខ្លួនឯង និងគ្រួសាររបស់ពួកគេ។ ឧទាហរណ៍រួមមាន ប៉ុន្តែមិនកំណត់ចំពោះតែប្រាក់ចំណូលផ្អែកលើប្រាក់ឈ្នួល កសិកម្ម នេសាទ ការស្វែងរកចំណី ជីវភាពពឹងផ្អែកលើធនធានធម្មជាតិផ្សេងទៀត ពាណិជ្ជកម្មតូចតាច ការដោះដូរ និងការបើកអាជីវកម្មខ្នាតតូច។

ប្រភព

និយមន័យ

ផែនការដែលដោះស្រាយ ការផ្លាស់ទីលំនៅសេដ្ឋកិច្ច នៃ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់។ វាពិពណ៌នាអំពីលក្ខណៈនៃការផ្លាស់ទីលំនៅដែលបណ្តាលមកពីគម្រោង; ពិនិត្យមើលច្បាប់ និងគោលនយោបាយដែលអាចអនុវត្តបាន; សង្ខេបសកម្មភាព និងការរកឃើញពីការប្រឹក្សាភាគីពាក់ព័ន្ធ; បង្ហាញពីស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចសង្គមមូលដ្ឋាន; ស្នើវិធានការដើម្បីផ្តល់សំណងដល់ប្រជាជនដែលរងផលប៉ះពាល់ និងស្ដារ ជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគេដល់កម្រិតមុនគម្រោង ឬល្អជាងនេះ; កំណត់លក្ខខណ្ឌតម្រូវនៃការត្រួតពិនិត្យ និងរាយការណ៍; គូសបញ្ជាក់ កាលវិភាគអនុវត្ត; និងប៉ាន់ស្មានបុគ្គលិក មូលនិធិ និងធនធានដែលត្រូវការផ្សេងទៀត។ វាអាចជាឯកសារឯករាជ្យ ឬជាផ្នែកនៃ ផែនការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន និងសង្គម (ESMP)។

ប្រភព

Adapted from Inclusive Development International (IDI), "Community Guide to the Asian Infrastructure Investment Bank," 2020, View the PDF.

និយមន័យ

ដំណើរការនៃការកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាន និងការបង្កើនអត្ថប្រយោជន៍ដែលជាលទ្ធផលនៃការផ្លាស់ទីលំនៅផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និង/ឬរូបវ័ន្ត។ តាមរយៈការគាំទ្រនៃ ការស្ដារជីវភាព, អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ និង អ្នកម៉ៅការ គួរតែធ្វើការជាមួយ រដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ ដើម្បីផ្តល់ជម្រើសសមរម្យសម្រាប់ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់ ដើម្បីរក្សា ឬលើកកម្ពស់កម្រិតជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគេ; ធានាថាជំនាញផលិតភាពរបស់មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់អាចប្រើប្រាស់បាននៅក្នុងទីតាំងថ្មី; ផ្តល់សកម្មភាពកសាងសមត្ថភាព និងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលដើម្បីដោះស្រាយគម្លាតក្នុងជំនាញ; និងជំរុញបរិយាកាសដែលមានឱកាសការងារចម្រុះ រួមទាំងការងារលើគម្រោង BRI ។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "Resettlement, Livelihoods and Ethnic Minorities Development Program," 2011, View the PDF.

និយមន័យ

ដំណើរការដែលចាប់ផ្តើមដំបូងក្នុងដំណាក់កាលធ្វើផែនការមុនគម្រោង និងត្រូវបានអនុវត្តនៅលើមូលដ្ឋានបន្តពេញមួយវដ្តជីវិតរបស់គម្រោង; ផ្តល់ការលាតត្រដាងទាន់ពេលវេលានៃព័ត៌មានដែលពាក់ព័ន្ធ និងbanគ្រប់គ្រាន់ដែលអាចយល់បាន និងបានត្រៀមជាស្រេចសម្រាប់ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់; ដែលត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងបរិយាកាស ដោយគ្មានការគំរាមកំហែង ឬការបង្ខិតបង្ខំ; មានរួមបញ្ចូល និងការឆ្លើយតបផ្នែកយេនឌ័រ និងសម្របតាមតម្រូវការរបស់ ក្រុមដែលងាយរងគ្រោះ; និងអនុញ្ញាតឱ្យមានការដាក់បញ្ចូលនូវទស្សនៈពាក់ព័ន្ធទាំងអស់របស់អ្នកដែលរងផលប៉ះពាល់ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតទៅក្នុងការសម្រេចចិត្ត ដូចជាការរចនាគម្រោង វិធានការកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់ ការចែករំលែកអត្ថប្រយោជន៍ និងឱកាស ការអភិវឌ្ឍ និងបញ្ហាការអនុវត្ត។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Enhancing AIIB's Accountability: The Project-Affected People's Mechanism," 2018, View the PDF; Asian Development Bank (ADB), "Safeguard Policy Statement," 2009, View the PDF.

និយមន័យ

សូមមើល ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ សម្រាប់ព័ត៌មានអំពីតួនាទី និងការទទួលខុសត្រូវដែលអាចមានរបស់ពួកគេនៅក្នុងគម្រោង BRI ។

និយមន័យ

មនុស្សម្នាក់ដែលត្រូវបានបណ្តុះបណ្តាលដើម្បីជួយសម្រួលដល់ការពិភាក្សារវាងភាគីទាំងពីរដែលពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះ និងជួយពួកគេឱ្យព្យាយាមឈានដល់ កិច្ចព្រមព្រៀង មួយ។ អ្នកសម្របសម្រួលត្រូវតែមានភាពអព្យាក្រឹត មានន័យថាពួកគេប្រព្រឹត្តដោយយុត្តិធម៌ និងមិនលំអៀងទៅរកភាគីណាមួយក្នុងការចរចា។

ប្រភព

Adapted from Inclusive Development International (IDI), "Community Guide to the Asian Infrastructure Investment Bank," 2020, View the PDF.

និយមន័យ

មនុស្សដែលបានធ្វើចំណាកស្រុកពីប្រទេសចិន ប្រទេសមួយផ្សេងទៀត ឬផ្នែកផ្សេងទៀតនៃ ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ ដើម្បីធ្វើការលើគម្រោងមួយ។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF.

និយមន័យ

ក្រុមមនុស្សដែលមានចំនួនតិចជាងពាក់កណ្តាលនៃចំនួនប្រជាជននៅក្នុង ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ។ សមាជិកនៃក្រុមទាំងនេះដែលមានចរិតលក្ខណៈរួមផ្នែកវប្បធម៍ សាសនា ឬភាសា ឬការរួមបញ្ចូលគ្នានៃណាមួយទាំងនេះ។ បុគ្គលម្នាក់អាចជាសមាជិករបស់ជនជាតិភាគតិច សាសនា ឬភាសាដោយសេរី ដោយមិនចាំបាច់មានលក្ខខណ្ឌតម្រូវឱ្យមានសញ្ជាតិ ទីលំនៅ ការទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការ ឬស្ថានភាពផ្សេងទៀតឡើយ។ ចំណុចយោងទូទៅមួយសម្រាប់សហគមន៍អន្តរជាតិទាក់ទងនឹងសិទ្ធិរបស់ជនជាតិភាគតិចទាំងនេះគឺ "សេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីសិទ្ធិបុគ្គលដែលជាសមាជិករបស់ជនជាតិដើមភាគតិច ឬជនជាតិភាគតិច សាសនា និងភាសា"។

ប្រភព

Adapted from United Nations Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR), "Concept of a minority: mandate definition," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

ឧបករណ៍ដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាទូទៅនៅក្នុងការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម (ESIA) ដែលផ្តល់នូវវិធីសាស្រ្តតាមជំហានក្នុងការដោះស្រាយហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់ដូចខាងក្រោម៖ គិតទុកជាមុន និងជៀសវាងហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់; នៅពេលដែលការជៀសវាងមិនអាចធ្វើទៅបាន ត្រូវកាត់បន្ថយឬសម្រាលហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់ដល់កម្រិតដែលអាចទទួលយកបាន; នៅពេលដែលហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់ត្រូវបានកាត់បន្ថយឬសម្រាលមកត្រឹមអប្បបរមា ត្រូវកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់; ហើយចំពោះកន្លែងដែលហានិភ័យ ឬផលប៉ះពាល់នៅសេសសល់ ទូទាត់សង ឬកាត់កងផលទាំងនេះនៅពេលដែលអាចធ្វើទៅបានតាមលក្ខណៈបច្ចេកទេស និងហិរញ្ញវត្ថុ។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.

និយមន័យ

គំនិតស្នូលនៃ រដ្ឋាភិបាលចិន។ ផ្ទុយទៅនឹងការសង្កត់ធ្ងន់ពីខាងដើមអំពីការរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័ស វាផ្តល់អាទិភាពដល់ ការអភិវឌ្ឍ របស់មនុស្សជាងអ្វីៗផ្សេងទៀត។

ប្រភព

Adapted from Baidu, "中国共产党第十六届中央委员会第三次全体会议 (The Third Plenary Session of the 16th Central Committee of the Communist Party of China)," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

សំដៅចំពោះមនុស្សដែលមានពិការភាពផ្លូវកាយ ផ្លូវចិត្ត បញ្ញា ឬសតិអារម្មណ៍រយៈពេលវែង ដែលក្នុងអន្តរកម្មជាមួយឧបសគ្គផ្សេងៗនៃអាកប្បកិរិយា និងបរិស្ថាន រារាំងដល់ការចូលរួមយ៉ាងពេញលេញ និងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពរបស់ពួកគេនៅក្នុងសង្គមដោយឈរលើមូលដ្ឋានស្មើភាពជាមួយអ្នកដទៃ។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.

និយមន័យ

ការតវ៉ាជាលាយលក្ខណ៍អក្សរផ្លូវការ ឬសំណើដែលចុះហត្ថលេខា ឬផ្តិតមេដៃដោយមនុស្សមួយក្រុម។ អ្នកទទួលរងផលប៉ះពាល់ អាចធ្វើការរួមគ្នា ឬជាមួយ អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSOs)/អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs) និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ដើម្បីស្នើសុំសកម្មភាព ឬការផ្លាស់ប្តូរមួយចំនួនពី អ្នកម៉ៅការ , អ្នកអភិវឌ្ឍន៍, អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ, និង/ឬ រដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ។

ប្រភព

Adapted from Bridges Across Borders, "A Cambodian Guide to Defending Land and Housing Rights Vol 1 - Part 3," 2009, View the PDF.

និយមន័យ

ការផ្លាស់ទីលំនៅ ការបាត់បង់ដីលំនៅឋាន ឬការបាត់បង់ទីជម្រកជាលទ្ធផលនៃការចាប់យកដីដោយមិនមានការស្ម័គ្រចិត្ត ឬ ការរឹតត្បិតលើការប្រើប្រាស់ដី ដោយមិនមានការស្ម័គ្រចិត្ត ឬលើការចូលទៅកាន់ឧទ្យានដែលបានកំណត់ស្របច្បាប់ និង តំបន់ការពារ ។ ប្រសិនបើវាពិតជាចាំបាច់សម្រាប់ ការអភិវឌ្ឍ របស់គម្រោងមួយនោះ រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ, អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ និង អ្នកម៉ៅការ ត្រូវតែផ្តល់ការជូនដំណឹងជាមុនឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់; ផ្តល់ឱកាសដ៏មានអត្ថន័យក្នុងការដាក់ពាក្យបណ្តឹង សារទុក្ខ និងបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍; ជៀសវាងការប្រើកម្លាំងហួសហេតុ មិនចាំបាច់ មិនសមាមាត្រ ឬជ្រុលហួស; និងផ្តល់សំណងសម្រាប់ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានលើបុគ្គល គ្រួសារ និង/ឬ សហគមន៍។

ប្រភព

Adapted from Asian Development Bank (ADB), "Safeguard Policy Statement," 2009, View the PDF.

និយមន័យ

សកម្មភាពដែលបានស្នើឡើងដើម្បីការពារគ្រោះថ្នាក់ ឧបទ្ទវហេតុ ឬភាពអាសន្នមិនឱ្យកើតឡើងវិញក្នុងអំឡុងពេលនៃការអនុវត្តគម្រោង និងដំណាក់កាលប្រតិបត្តិការគម្រោង។ សូមមើល ការរៀបចំ និងការអនុវត្តផែនការសកម្មភាពបរិស្ថាន និងសង្គម សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីរបៀបដែល សកម្មភាពកែតម្រូវ ត្រូវបានគ្រោងទុក អនុម័ត អនុវត្ត និងត្រួតពិនិត្យ។

និយមន័យ

មនុស្សដែលត្រូវបានជួលឱ្យបម្រើការ ឬទាក់ទាញឱ្យចូលរួមដោយ អ្នកផ្គត់ផ្គង់ចម្បង របស់ អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ នៃសម្ភារៈ ឬទំនិញសម្រាប់គម្រោងជាបន្តបន្ទាប់។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF.

និយមន័យ

តំបន់នេះទំនងជារងផលប៉ះពាល់ដោយគម្រោងដែលបានស្នើឡើង រួមទាំងទិដ្ឋភាពបន្ថែមរបស់វា ដូចជាច្រករបៀងបញ្ជូនថាមពល បំពង់បង្ហូរប្រេង ប្រឡាយ ផ្លូវរូងក្រោមដី ការផ្លាស់ទីតាំង និងផ្លូវចូលប្រើប្រាស់ កន្លែងជីករណ្តៅ និងកន្លែងចោលសំរាម និងជំរុំសាងសង់; ក៏ដូចជាដោយការអភិវឌ្ឍ ដែលមិនបានគ្រោងទុកដែលបង្កឡើងដោយគម្រោង ដូចជាការតាំងទីលំនៅភ្លាមៗ ការកាប់ឈើ ឬការផ្លាស់ប្តូរកសិកម្មតាមដងផ្លូវចូល។ សម្រាប់គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធធំ និងស្មុគ្រស្មាញជាងនេះ តំបន់នៃឥទ្ធិពលនេះអាចរួមបញ្ចូលមនុស្ស ដី និងប្រភពទឹក ដែលនៅជិត ឬសូម្បីតែឆ្ងាយពីទីតាំងគម្រោងដែលបានស្នើឡើងក្តី។ ជាឧទាហរណ៍ តំបន់នៃឥទ្ធិពលអាចរាប់បញ្ចូលទាំងទីជំរាលដែលគម្រោងស្ថិតនៅ; តំបន់មាត់ទន្លេ និងតំបន់ឆ្នេរដែលរងផលប៉ះពាល់ណាមួយ; តំបន់ក្រៅបណ្តាញដែលត្រូវការសម្រាប់ ការតាំងទីលំនៅថ្មី ឬតំបនដីសំណង; កន្លែងខ្យល់អាកាស (ឧទាហរណ៍ កន្លែងនៃការបំពុល ខ្យល់អាកាស ដូចជាផ្សែង ឬធូលីអាចចូល ឬចេញពីតំបន់នោះ); ផ្លូវធ្វើចំណាកស្រុករបស់មនុស្ស សត្វព្រៃ ឬត្រី ជាពិសេសកន្លែងដែលវាទាក់ទងទៅនឹងសុខភាពសាធារណៈ សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច ឬការអភិរក្សបរិស្ថាន; និងតំបន់ដែលប្រើសម្រាប់សកម្មភាព ជីវភាព (ឧទាហរណ៍ ការបរបាញ់ ការនេសាទ តំបន់វាលស្មៅ ការប្រមូលផ្តុំ និងកសិកម្ម) ឬគោលបំណងសាសនា ឬពិធីតាមបែបទំនៀមទម្លាប់។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF; Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Enhancing AIIB's Accountability: The Project-Affected People's Mechanism," 2018, View the PDF; World Bank, “Ext Opmanual - OP 4.01, Annex A - Definitions,” 1999, View the Website.

និយមន័យ

ប្រព័ន្ធ នីតិវិធី ឬដំណើរការដែលបង្កើតឡើងដោយ អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ ឬ អ្នកម៉ៅការ នៅកម្រិតគម្រោង ដើម្បីដោះស្រាយ សំណួរ/កង្វល់/ ការតវ៉ា ផ្សេងៗរបស់អ្នកពាក់ព័ន្ធ ពេញមួយ វដ្តជីវិតនៃគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។

និយមន័យ

ដំណើរការសម្រាប់តាមដានវឌ្ឍនភាពលើការអនុវត្ត និង អនុលោមភាព ជាមួយ ផែនការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន និងសង្គម (ESMP) ។ ព័ត៌មានអំពីការអនុវត្តផ្នែកបរិស្ថាន និងសង្គមគួរតែត្រូវបានបញ្ចេញតាមអ៊ីនធឺណិត និងក្នុងវេទិកាសាធារណៈផ្សេងទៀត។ សូមមើល ការត្រួតពិនិត្យ និងរាយការណ៍គម្រោង សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីដំណើរការនេះ។

និយមន័យ

ដំណើរការនៃការប្រមូលទិន្នន័យមូលដ្ឋាន និងកំណត់បញ្ហាសំខាន់បំផុត ដើម្បីពិនិត្យបន្ថែមនៅក្នុងការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម (ESIA)។ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតគួរតែត្រូវបានចូលរួមនៅក្នុងជំហាននេះ។ សូមមើល វិសាលភាពគម្រោង សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីដំណើរការនេះ។

និយមន័យ

ដំណើរការនៃការសម្រេចចិត្តអំពីប្រភេទ ការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម (ESIA) ដែលនឹងត្រូវបានទាមទារសម្រាប់គម្រោងមួយ។ អ្នកហិរញ្ញវត្ថុនិងរដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ មានលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេសម្រាប់ការពិនិត្យមើលគម្រោងដែលបានស្នើឡើង។ សូមមើល ការចាត់ថ្នាក់គម្រោង និងការត្រួតពិនិត្យសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីដំណើរការនេះ។

និយមន័យ

មនុស្សដែលត្រូវបានជួលឱ្យបម្រើការ ឬត្រូវបានទាក់ទាញការចូលរួមដោយផ្ទាល់ដោយ អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ មនុស្សដែលត្រូវបានជួលឱ្យបម្រើការ ឬត្រូវបានទាក់ទាញការចូលរួមតាមរយៈ អ្នកម៉ៅការ និង អ្នកម៉ៅការបន្ត ដើម្បីអនុវត្តការងារដែលទាក់ទងនឹងមុខងារស្នូលនៃគម្រោង មនុស្សដែលត្រូវបានជួលឱ្យបម្រើការ ឬត្រូវបានទាក់ទាញការចូលរួមដោយអ្នកផ្គត់ផ្គង់បឋម របស់អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ និង/ឬ អ្នកម៉ៅការនិងមនុស្ដែលត្រូវបានជួលឱ្យបម្រើការ ឬទាក់ទាញឱ្យចូលរួមក្នុងការផ្តល់កម្លាំងពលកម្មសហគមន៍។ បុគ្គលិកគម្រោងអាចរស់នៅក្នុង តំបន់នៃឥទ្ធិពលរបស់គម្រោង ផ្លាស់ទីពីតំបន់ផ្សេងទៀតនៃ ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ មកពីប្រទេសចិន ឬធ្វើចំណាកស្រុកពីប្រទេសផ្សេងទៀត។ កម្មករទាំងនេះអាចធ្វើការពេញម៉ោង ក្រៅម៉ោង បណ្តោះអាសន្ន ឬតាមរដូវកាល។

ប្រភព

និយមន័យ

ធានាថាការវាយតម្លៃ ឬសកម្មភាពផ្សេងទៀតគឺសមរម្យសម្រាប់សភាពលក្ខណៈ និងទំហំនៃគម្រោង ហើយឆ្លុះបញ្ចាំងដោយសមហេតុផលអំពីកម្រិតនៃហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមដែលអាចកើតមាន។

និយមន័យ

សំណើសុំការបំភ្លឺលើបញ្ហាទាក់ទងនឹងគម្រោង អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ និង/ឬ អ្នកម៉ៅការ។ វាគួរតែត្រូវបានដាក់តាម យន្តការបណ្តឹងសារទុក្ខ។

និយមន័យ

ឧបករណ៍ដែលពិនិត្យហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមដែលទាក់ទងនឹងយុទ្ធសាស្ត្រ គោលនយោបាយ ផែនការ ឬកម្មវិធីជាក់លាក់ ឬជាមួយគម្រោងជាបន្តបន្ទាប់សម្រាប់តំបន់ជាក់លាក់មួយ (ឧទាហរណ៍ តំបន់ទីក្រុង តំបន់ទីជំរាល ឬតំបន់ឆ្នេរ); វាយតម្លៃ និងប្រៀបធៀបផលប៉ះពាល់ទៅនឹងជម្រើសនៃជម្រើសផ្សេងទៀត ; វាយតម្លៃទិដ្ឋភាពច្បាប់ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទៅនឹងហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់; និងផ្តល់អនុសាសន៍វិធានការទូលំទូលាយ ដើម្បីពង្រឹងការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន និងសង្គមក្នុងតំបន់។ ការវាយតម្លៃក្នុងតំបន់យកចិត្តទុកដាក់ជាពិសេសទៅលើឥទ្ធិពលបង្គរ ដែលមានសក្តានុពលនៃសកម្មភាពឬគម្រោងជាច្រើន ប៉ុន្តែអាចនឹងមិនរួមបញ្ចូលការវិភាគតំបន់បណ្តាញនៃគម្រោងជាក់លាក់ណាមួយឡើយ។ នៅក្នុងករណីទាំងនេះ អ្នកប្រឹក្សាការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម (ESIA) គួរតែបង្កើតព័ត៌មានបន្ថែម។

ប្រភព

និយមន័យ

កន្លែងថ្មីសម្រាប់រស់នៅសម្រាប់មនុស្សដែលត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរទីលំ និងសេដ្ឋកិច្ចដោយសារគម្រោង។ កន្លែងទាំងនេះគួរតែធានាបាននូវ សុវត្ថិភាពនៃសិទ្ធិកាន់កាប់; មានតម្លៃសមរម្យ សុវត្ថិភាព និងអាចរស់នៅបាន; ផ្តល់លទ្ធភាពទទួលបានទឹក អនាម័យ ការថែទាំសុខភាព ឱកាសជីវភាពរស់នៅ ការអប់រំ និងសេវាកម្មសំខាន់ៗផ្សេងទៀត; បំពេញតម្រូវការរបស់ ក្រុមងាយរងគ្រោះ; និងគោរពអត្តសញ្ញាណ និងតម្រូវការវប្បធម៌។ វត្តមានរបស់គម្រោងគួរតែបង្កើន — ឬយ៉ាងហោចណាស់រក្សា — កម្រិតជីវភាពរបស់ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់។

ប្រភព

Adapted from Bridges Across Borders, "A Cambodian Guide to Defending Land and Housing Rights Vol 1 - Part 1," 2009, View the PDF.

និយមន័យ

ដំណើរការនៃការផ្លាស់ទីបុគ្គល គ្រួសារមួយ សហគមន៍ ឬក្រុមសង្គមផ្សេងទៀតទៅកាន់កន្លែងផ្សេង។

និយមន័យ

ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដល់បរិស្ថានឬសង្គម ដែលនៅតែមានបន្ទាប់ពីការអនុវត្តន៍វិធានការកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់។

ប្រភព

Adapted from Asian Development Bank (ADB), "Environment Safeguards: A Good Practice Sourcebook Draft Working Document," 2012, View the PDF; SOAS, "Unit 1: Introduction to Environmental Impact Assessment (EIA)," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

អំពើដែលធ្វើឱ្យខូចប្រយោជន៍ណាមួយ — ដោយផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោល — ដែលត្រូវបានណែនាំ គំរាមកំហែង ឬប្រព្រឹត្តប្រឆាំងនឹងបុគ្គល គ្រួសារ សហគមន៍ ឬក្រុមសង្គម។ ឧទាហរណ៍ ដើមបណ្ដឹងអាចប្រឈមនឹងការសងសឹកចំពោះការដាក់ សំណួរ/កង្វល់/បណ្ដឹង ទៅកាន់ យន្តការបណ្ដឹងសារទុក្ខ។ ក្នុងករណីនេះ ការសងសឹកអាចរួមបញ្ចូល ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានកំណត់ចំពោះតែ ការបៀតបៀន ការព្យាបាទដោយការរើសអើង ឬការដកសិទ្ធិដែលមានបំណងបំបិទមាត់ ឬរារាំងអ្នកតវ៉ាពីការដាក់ពាក្យស្នើសុំ ឬចាត់វិធានការបន្ថែមទៀតតាមរយៈយន្តការសារទុក្ខនោះ។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Enhancing AIIB's Accountability: The Project-Affected People's Mechanism," 2018, View the PDF.

និយមន័យ

ឧបករណ៍សម្រាប់ការប៉ាន់ស្មានប្រូបាប៊ីលីតេនៃគ្រោះថ្នាក់ដែលកើតឡើងពីវត្តមាននៃលក្ខខណ្ឌគ្រោះថ្នាក់ ឬសម្ភារៈនៅកន្លែងគម្រោង។ ហានិភ័យតំណាងឱ្យលទ្ធភាព និងសារៈសំខាន់នៃគ្រោះថ្នាក់ដែលអាចកើតមាន ដូច្នេះ ការវាយតម្លៃគ្រោះថ្នាក់ច្រើនតែនាំមុខការវាយតម្លៃហានិភ័យ ឬក៏ទាំងពីរនេះត្រូវបានធ្វើឡើងជាលំហាត់តែមួយ។ ការវាយតម្លៃហានិភ័យគឺជាវិធីសាស្រ្តនៃការវិភាគដែលអាចបត់បែនបាន វិធីសាស្រ្តជាប្រព័ន្ធក្នុងការរៀបចំនិងវិភាគព័ត៌មានវិទ្យាសាស្ត្រអំពីសកម្មភាពដែលអាចមានគ្រោះថ្នាក់ ឬអំពីសារធាតុដែលអាចបង្កហានិភ័យក្រោមលក្ខខណ្ឌជាក់លាក់។ អ្នកហិរញ្ញវត្ថុអាចទាមទារការវាយតម្លៃហានិភ័យសម្រាប់គម្រោងដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការគ្រប់គ្រង ការស្តុកទុក ឬការចោលសម្ភារៈ និងកាកសំណល់គ្រោះថ្នាក់ ការសាងសង់ទំនប់ ឬការងារសំណង់ធំៗនៅក្នុងទីតាំងដែលងាយរងគ្រោះដោយសកម្មភាពរំញ័រដី ឬព្រឹត្តិការណ៍ធម្មជាតិដែលអាចបំផ្លាញផ្សេងទៀត។ សម្រាប់គម្រោងមួយចំនួន របាយការណ៍វាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម (ESIA) អាចរួមបញ្ចូលការវាយតម្លៃហានិភ័យតែមួយ។ ក្នុងករណីផ្សេងទៀត ការវាយតម្លៃនេះគឺជាផ្នែកមួយនៃឯកសារ ESIA ។

ប្រភព

Adapted from World Bank, “Operational Manual - OP 4.01 -- Annex A,” 1999, View the Website; Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.

និយមន័យ

ការវាយតម្លៃដំបូងដើម្បីកំណត់វិសាលភាពសក្តានុពលនៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមរបស់គម្រោង។ វាគួរតែត្រូវបានអនុវត្តក្នុងអំឡុងពេល វិសាលភាពគម្រោង ហើយគួរតែផ្តល់មូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏រឹងមាំមួយ មុននឹងរៀបចំ និងការអនុវត្តការវាយតម្លៃកាន់តែស៊ីជម្រៅបន្ថែមទៀតអំពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម (ESIA)។

និយមន័យ

ឧបករណ៍ដែលពិនិត្យបញ្ហា និងផលប៉ះពាល់បរិស្ថានដែលទាក់ទងនឹងយុទ្ធសាស្ត្រ គោលនយោបាយ ផែនការ ឬកម្មវិធីជាក់លាក់មួយ ឬជាមួយគម្រោងជាបន្តបន្ទាប់សម្រាប់វិស័យជាក់លាក់មួយ (ឧទាហរណ៍ ថាមពល ការដឹកជញ្ជូន ឬកសិកម្ម) នៅក្នុងតំបន់មួយ ឬទូទាំងប្រទេស; វាយតម្លៃ និងប្រៀបធៀបផលប៉ះពាល់ទៅនឹងជម្រើសផ្សេងៗ; វាយតម្លៃទិដ្ឋភាពច្បាប់ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទៅនឹងបញ្ហា និងផលប៉ះពាល់; ព្រមទាំងផ្តល់អនុសាសន៍នៃវិធានការទូលំទូលាយ ដើម្បីពង្រឹងការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន និងសង្គមក្នុងវិស័យនេះ។ ការវាយតម្លៃតាមវិស័យយកចិត្តទុកដាក់ជាពិសេសទៅលើឥទ្ធិពលបង្គរដែលអាចកើតមាននៃសកម្មភាពជាច្រើន។ ESIA តាមវិស័យអាចនឹងត្រូវបំពេញបន្ថែមជាមួយនឹងព័ត៌មានគម្រោង និងព័ត៌មានជាក់លាក់នៃទីកន្លែង។

ប្រភព

និយមន័យ

ដីដែល (តាំងទីលំនៅថ្មី) បុគ្គល គ្រួសារ ឬ សហគមន៍ អាចកាន់កាប់ដោយស្របច្បាប់ ដែលជាកន្លែងដែលពួកគេត្រូវបានការពារពីហានិភ័យនៃ ការបណ្តេញចេញ និងជាកន្លែងដែលសិទ្ធិកាន់កាប់ដែលបានផ្តល់ឱ្យពួកគេមានលក្ខណៈ សមស្របតាមវប្បធម៌ និងសង្គម។ គ្មានករណីណាមួយដែលប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវបានផ្លាស់ទីលំនៅថ្មីនេះ នឹងត្រូវបានផ្តល់សិទ្ធិកាន់កាប់ដែលមានប្រសិទ្ធភាពទាបជាងសិទ្ធិដែលពួកគេមានលើដី ឬទ្រព្យដែលពួកគេបានផ្លាស់ទីលំនៅនោះទេ។

ស្ត្រី យុវជន និង ក្រុមងាយរងគ្រោះ ដែលមានសិទ្ធិកាន់កាប់ដីបែប ទំនៀមទម្លាប់ ឬ កម្មសិទ្ធិលើដីបន្ទាប់បន្សំ ទំនងជាមានសុវត្ថិភាពនៃសិទ្ធិកាន់កាប់ទាបជាង។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF; World Bank, "Land & Conflict: Thematic Guidance Note 03 Protecting and Strengthening the Land Tenure of Vulnerable Groups," accessed in 2022, View the PDF.

និយមន័យ

ការកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទ សំដៅលើការរំលោភបំពានជាក់ស្តែង ឬការប៉ុនប៉ងណាមួយចំពោះមុខតំណែងនៃភាពងាយរងគ្រោះ សិទ្ធិអំណាចខុសគ្នារបស់នរណាម្នាក់ ឬការជឿទុកចិត្តដើម្បីទទួលបានការអនុគ្រោះផ្លូវភេទ រួមទាំងប៉ុន្តែមិនកំណត់ចំពោះតែ ការផ្ដល់អត្ថប្រយោជន៍សង្គម សេដ្ឋកិច្ច ឬនយោបាយផងដែរ។ ឧទាហរណ៍រួមមានការជួញដូរ និងពេស្យាចារ។

ការរំលោភបំពានផ្លូវភេទ សំដៅលើការរំលោភលើរាងកាយជាក់ស្តែង ឬគំរាមកំហែងដែលមានលក្ខណៈផ្លូវភេទ ទោះជាដោយបង្ខំ ឬក្រោមលក្ខខណ្ឌមិនស្មើគ្នា ឬការបង្ខិតបង្ខំក៏ដោយ។ ឧទាហរណ៍រួមមានទាសភាពផ្លូវភេទ និងការរំលោភផ្លូវភេទ។

SEA អាចត្រូវបានជួបប្រទះដោយអ្នកទទួលផលគម្រោង កម្មករ ឬ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF; United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), "What is Sexual Exploitation, Abuse and Harassment?," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

រួមបញ្ចូលទាំងការលូកលាន់ខាងផ្លូវភេទដែលមិនមានការស្វាគមន៍ ការស្នើសុំការអនុគ្រោះផ្លូវភេទ និងការប្រព្រឹត្តដោយពាក្យសម្ដី ឬផ្លូវកាយដែលមិនមានការស្វាគមន៍ផ្សេងទៀតនៃលក្ខណៈផ្លូវភេទ។ វាអាចកើតឡើងរវាងបុគ្គលិកដែលធ្វើការលើគម្រោង ឬរវាងបុគ្គលិក និងអ្នកទទួលផលគម្រោង ឬសមាជិក សហគមន៍ ។

ប្រភព

Adapted from Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), "Environmental and Social Framework," 2021, View the PDF.

និយមន័យ

ឧបករណ៍ដែលវាយតម្លៃកម្រិតដែលគម្រោងមួយអាចធ្វើឱ្យកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរនូវភាពតានតឹងដែលមានស្រាប់ និងវិសមភាពនៅក្នុងសង្គម (ទាំងនៅក្នុង សហគមន៍ ដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយគម្រោង និងរវាងសហគមន៍ទាំងនេះ និងអ្នកដទៃ); អាចជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ដល់ស្ថិរភាព និងសន្តិសុខរបស់មនុស្ស; ហើយអាចរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដោយភាពតានតឹង ជម្លោះ និងអស្ថិរភាពដែលមានស្រាប់ ជាពិសេសនៅក្នុងកាលៈទេសៈនៃសង្រ្គាម ការបះបោរ និងចលាចលស៊ីវិល។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF.

និយមន័យ

ឧបករណ៍ដែលវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់ទាំងអស់របស់គម្រោង - ទាំងវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមាន — លើ សហគមន៍ ក្នុងតំបន់ ជាពិសេស ជនជាតិដើមភាគតិច, ជនជាតិភាគតិច, ស្ត្រី, មនុស្សចាស់, យុវជន, ជនពិការ និង ក្រុមដែលងាយរងគ្រោះ ផ្សេងទៀតនៅក្នុង តំបន់នៃឥទ្ធិពល។ អ្នកប្រឹក្សាការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម (ESIA) គួរតែធ្វើការវាយតម្លៃប្រកបដោយតម្លាភាព ដែលមានបរិយាបន្ន ភាពរសើបផ្នែកយេនឌ័រ និង សមស្របតាមវប្បធម៌។ ការប្រមូលទិន្នន័យសង្គម សេដ្ឋកិច្ច និងវប្បធម៌ តាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយពីភាគីពាក់ព័ន្ធដោយផ្ទាល់ និង ការប្រឹក្សា ក៏ដូចជាតាមរយៈការស្ទង់មតិ និងជំរឿន នឹងអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកប្រឹក្សា ESIA កំណត់អត្តសញ្ញាណសក្តានុពល មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់; កំណត់វិសាលភាពនៃផលប៉ះពាល់របស់គម្រោងលើបុគ្គល គ្រួសារ សហគមន៍ ឬក្រុមសង្គមផ្សេងទៀត; និងរៀបចំ ជម្រើស និង/ឬវិធានការកាត់បន្ថយដែលអាចធ្វើទៅបាន។

និយមន័យ

ការយល់ព្រម ការទទួលយក ឬការអនុញ្ញាតដោយ សហគមន៍ ក្នុងតំបន់សម្រាប់ក្រុមហ៊ុន និងគម្រោងរបស់ខ្លួនដើម្បីបន្តប្រតិបត្តិការ។ ការទទួលបានអាជ្ញាប័ណ្ណសង្គមគឺមានការប្រែប្រួល ព្រោះការយល់ឃើញរបស់អ្នកពាក់ព័ន្ធអាចត្រូវបានជះឥទ្ធិពលដោយកត្តាផ្សេងៗតាមពេលវេលា។

ប្រភព

និយមន័យ

ការអភិវឌ្ឍ ដែលរួមបញ្ចូល កង្វល់ សាធារណៈជនទៅក្នុងគោលនយោបាយសង្គម និងគំនិតផ្តួចផ្តើមសេដ្ឋកិច្ច។ វាមានគោលបំណងនាំមកនូវភាពប្រសើរឡើងជានិរន្តនៅក្នុងសុខុមាលភាពរបស់បុគ្គល គ្រួសារ សហគមន៍ និងសង្គមទាំងមូល។

ប្រភព

Adapted from Hakikur Rahman, "Network Deployment for Social Benefits in Developing Countries," 2009, View the Website.

និយមន័យ

ដំណើរការដែលមានបរិយាបន្នដែលបានធ្វើឡើងពេញមួយ វដ្តជីវិតរបស់គម្រោង។ នៅពេលដែលរចនា និងអនុវត្តបានត្រឹមត្រូវ វាគាំទ្រដល់ ការអភិវឌ្ឍ នៃទំនាក់ទំនងរឹងមាំ ក្នុងន័យស្ថាបនា និងរស់រវើក ដែលមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការគ្រប់គ្រងប្រកបដោយជោគជ័យនូវហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមរបស់គម្រោង។ វាមានប្រសិទ្ធភាពបំផុតនៅពេលចាប់ផ្តើមដំបូងក្នុងដំណាក់កាលធ្វើផែនការមុនគម្រោង ហើយនៅតែជាផ្នែកសំខាន់នៃការសម្រេចចិត្តរបស់គម្រោង និងការវាយតម្លៃ ការគ្រប់គ្រង និងការត្រួតពិនិត្យហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់របស់គម្រោង។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "Guidance for Borrowers, ESS10: Stakeholder Engagement and Information Disclosure," 2018, View the PDF.

និយមន័យ

ឯកសារដែលកំណត់ភាគីពាក់ព័ន្ធដែលអាចត្រូវបានប៉ះពាល់ និង/ឬគួរតែ ចូលរួម នៅក្នុងគម្រោងមួយ; កំណត់អត្តសញ្ញាណក្រុម និងក្រុមរងរបស់ពួកគេ ក៏ដូចជាឥទ្ធិពល និងចំណាប់អារម្មណ៍ (សក្តានុពល) របស់ពួកគេនៅក្នុងគម្រោង និងគូសបញ្ជាក់ផែនការដើម្បីទាក់ទាញការចូលរួមរបស់បុគ្គល ក្រុម ឬអង្គការទាំងនេះ។ ទោះបីជាឯកសារនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងអំឡុងពេល ការធ្វើវិសាលភាពគម្រោងក្តី វាគួរតែត្រូវបានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពជាមួយនឹងព័ត៌មានបន្ថែមអំពីភាគីពាក់ព័ន្ធរបស់គម្រោងពេញមួយ វដ្តជីវិតរបស់គម្រោង។

និយមន័យ

បុគ្គល ក្រុម ឬអង្គការដែលទទួលឥទ្ធិពល និង/ឬអាចមានឥទ្ធិពលលើការធ្វើផែនការមុនគម្រោង ការអនុវត្តគម្រោង និងប្រតិបត្តិការគម្រោង។ ការចូលរួមរបស់ពួកគេនៅក្នុង និង/ឬការតភ្ជាប់ទៅគម្រោងមួយអាចដោយផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោល។ សូមមើល ភាគីពាក់ព័ន្ធ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីតួអង្គដែលអាច ចូលរួម ក្នុងគម្រោង BRI ។

និយមន័យ

ការពិនិត្យជាប្រព័ន្ធនៃហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមដែលទាក់ទងនឹងគោលនយោបាយ ផែនការ ឬកម្មវិធី ជាទូទៅនៅថ្នាក់ជាតិ ប៉ុន្តែក៏នៅថ្នាក់ក្រោមជាតិផងដែរ។ ការពិនិត្យមើលហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមនឹងរួមបញ្ចូលការពិចារណាលើវិសាលភាពពេញលេញនៃហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម។ SESAs ជាធម្មតាមិនកំណត់ទីតាំងជាក់លាក់ទេ។ ដូច្នេះ ពួកគេត្រូវបានរៀបចំដោយភ្ជាប់ជាមួយនឹងការសិក្សាអំពីគម្រោងនិងទីកន្លែងជាក់លាក់ ដែលវាយតម្លៃហានិភ័យ និងផលប៉ះពាល់នៃគម្រោង។

ប្រភព

Adapted from World Bank, "World Bank Environmental and Social Framework," Washington, DC, 2016, View the PDF.

និយមន័យ

សិទ្ធិរបស់បុគ្គលដែលប្រើប្រាស់ដី និង/ឬធនធានរបស់វា ដោយគ្មានកម្មសិទ្ធិ ច្បាស់លាស់។ ដោយសារសិទ្ធិបន្ទាប់បន្សំមានទំនោរជាលក្ខណៈគ្មានដែនកំណត់ ប្រជាជនអាចបាត់បង់សិទ្ធិដីធ្លីរបស់ពួកគេក្នុងអំឡុងពេលចរចា ឬ ការចាប់យកដី សម្រាប់គម្រោងមួយ។ នៅពេលដែល រដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ, អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ, អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ និង/ឬ អ្នកម៉ៅការមិនទទួលស្គាល់សិទ្ធិបន្ទាប់បន្សំដោយស្របច្បាប់ទេនោះ, មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់ អាចប្រឈមនឹងការលំបាកក្នុងការការពារដីរបស់ពួកគេ និងទទួលបានការគាំទ្រលើ សំណង, ការតាំងទីលំនៅថ្មី និង ការស្ដារឡើងវិញនូវជីវភាពរស់នៅបានគ្រប់គ្រាន់។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សិទ្ធិទាំងនេះអាចត្រូវបានទទួលស្គាល់ និងធ្វើជាផ្លូវការតាមរយៈឯកសារផ្លូវការ ផែនការប្រើប្រាស់ដីភូមិ ច្បាប់សហគមន៍ និងមធ្យោបាយផ្សេងៗទៀត។

សហគមន៍ ឬគ្រួសារអាចមានសិទ្ធិបន្ទាប់បន្សំ ប្រសិនបើពួកគេប្រមូលផលអាហារព្រៃ និងរុក្ខជាតិឱសថ ប្រមូលឈើ បរបាញ់ ឬនេសាទ។ បុគ្គល ឬគ្រួសារអាចដាក់ជួលដីដើម្បីប្រើប្រាស់ក្នុងរយៈពេលកំណត់ និងក្រោមលក្ខខណ្ឌមួយចំនួន ដូចជាសម្រាប់ផលិតផលដំណាំ និងការចិញ្ចឹមសត្វ។ នៅក្នុងប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះមួយចំនួន បុរសដែលទំនងជាម្ចាស់ដីដែលបានចុះបញ្ជីនោះ អាចមានសិទ្ធិសម្រេចបានច្រើនលើដីធ្លី ចំណែកឯស្ត្រី និងយុវជនដែលធ្វើការលើដីនេះដែលទទួលបានកម្រៃតិចតួច ឬគ្មានប្រាក់កម្រៃ អាចមានត្រឹមតែសិទ្ធិបន្ទាប់បន្សំប៉ុណ្ណោះ។

ប្រភព

Adapted from The National Land Use Planning Commission, "Guidelines for Participatory Village Land Use Management in Tanzania," 1998, View the PDF; Mary Njeri Thiong’o and Sunday Baba, "Access to Land and Youths Participation in Agribusiness in Africa: a case of Sudan," 2019, View the PDF; World Bank, "Land & Conflict, Thematic Guidance Note 03: Protecting and Strengthening the Land Tenure of Vulnerable Groups," accessed in 2022, View the PDF; Carol W. Dickerman et al., "Security of Tenure and Land Registration in Africa: Literature Review and Synthesis," 1989, View the PDF; Mhd Ekbal Anak, "Housing, Land and Property Rights for Syrian Women in Contexts of Internal Displacement: Challenges and Opportunities," 2021, View the Website.

និយមន័យ

គំរូសម្រាប់ការគិតអំពីអនាគត ដែលការពិចារណាលើបរិស្ថាន សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចមានតុល្យភាពក្នុងការសម្រេចបានការកែលម្អគុណភាពនៃជីវិត។

រដ្ឋាភិបាលចិនបង្កើតឱ្យមាននិរន្តរភាពជាសុខដុមរមនារវាងសង្គម និងបរិស្ថាន ដែលជំរុញឱ្យមានលទ្ធផលសេដ្ឋកិច្ច បរិស្ថាន និងសង្គម; ទាក់ទាញការអភិវឌ្ឍបៃតង; និងផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់ជំនាន់មនុស្សនាពេលបច្ចុប្បន្ន និងអនាគត។

ប្រភព

Adapted from United Nations Education, Scientific, and Cultural Organization (UNESCO), “Education for Sustainable Development | UNESCO,” accessed in 2022, View the Website; Chen Liu et al., “A Chinese Route to Sustainability: Postsocialist Transitions and the Construction of Ecological Civilization,” Sustainable Development 26, no. 6 (2018): 741–48.

និយមន័យ

ការអភិវឌ្ឍដែលបំពេញតម្រូវការបច្ចុប្បន្នដោយមិនធ្វើឱ្យខូចសមត្ថភាពរបស់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ ដើម្បីបំពេញតម្រូវការរបស់ពួកគេផ្ទាល់។ វាសំដៅទៅលើដំណើរការ និងផ្លូវជាច្រើនដើម្បីសម្រេចបាន និរន្តរភាព។ វាមានទិដ្ឋភាពដែលជាប់ទាក់ទងគ្នាចំនួនបួន៖ សង្គម បរិស្ថាន វប្បធម៍ និងសេដ្ឋកិច្ច - ដែលមានទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមក មិនមែនដាច់ដោយឡែកពីគ្នាទេ។

ប្រភព

Adapted from United Nations Education, Scientific, and Cultural Organization (UNESCO), “Education for Sustainable Development | UNESCO,” accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

អនុម័តដោយ អង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) ក្នុងឆ្នាំ2015 ជាការអំពាវនាវជាសាកលដល់សកម្មភាពដើម្បីបញ្ចប់ភាពក្រីក្រ ការពារភពផែនដី និងធានាថានៅឆ្នាំ 2030 មនុស្សទាំងអស់ទទួលបានសន្តិភាព និងវិបុលភាព។ គោលដៅ17 គ្របដណ្តប់លើទិដ្ឋភាពបីនៃ និរន្តរភាព៖ សង្គម សេដ្ឋកិច្ច និងបរិស្ថាន។

ប្រភព

Adapted from United Nations Development Programme (UNDP), “Sustainable Development Goals | United Nations Development Programme,” 2016, View the Website.

និយមន័យ

ឯកសារដែលកំណត់គ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់នៃរបៀបដែល អ្នកប្រឹក្សាយោបល់អំពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម (ESIA) នឹងរៀបចំនិងអនុវត្ត ESIA ។ ជាផ្នែកមួយនៃ វិសាលភាពគម្រោង ជាទូទៅវាសង្ខេបលក្ខណៈសំខាន់ៗនៃគម្រោង រាយបញ្ជីលក្ខខណ្ឌតម្រូវ បង្កើតផលប៉ះពាល់ និងហានិភ័យសំខាន់ៗដែលត្រូវគ្របដណ្តបដោយការវាយតម្លៃ ស្នើរឧបករណ៍ និងវិធីសាស្រ្តសម្រាប់ការវាយតម្លៃ ផ្តល់ជម្រើសបឋម បញ្ជាក់ប្រភេទការប្រឹក្សាអ្នកពាក់ព័ន្ធ ដែលត្រូវធ្វើឡើង និងបង្ហាញអំពី ថវិកា និងកាលវិភាគសម្រាប់ការរៀបចំ ESIA និង ផែនការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន និងសង្គម (ESMP)។

ប្រភព

Adapted from International Union for Conservation of Nature (IUCN), "Environmental & Social Management System (ESMS)," 2016, View the PDF; International Union for Conservation of Nature (IUCN), "Environmental and Social Impact Assessment," 2020, View the PDF.

និយមន័យ

ផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន ឬសង្គមដែលលាតសន្ធឹងដល់ប្រទេសជាច្រើន លើសពីប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ របស់គម្រោងមួយ។ វារួមបញ្ចូលផលប៉ះពាល់ក្នុងតំបន់ ប៉ុន្តែមិនរាប់បញ្ចូលផលប៉ះពាល់ដែលមានលក្ខណៈជាសកល។

ប្រភព

Adapted from Asian Development Bank (ADB), "Environment Safeguards: A Good Practice Sourcebook Draft Working Document," 2012, View the PDF.

និយមន័យ

ការគាំទ្រដើម្បីជួយមនុស្សផ្លាស់ទីទៅ និងតាំងលំនៅនៅទីតាំងថ្មី និង/ឬស្ដារជីវភាពរស់នៅ របស់ពួកគេឡើងវិញ បន្ទាប់ពីការផ្លាស់ប្តូររូបវ័ន្ត និង/ឬសេដ្ឋកិច្ច។ អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ, អ្នកអភិវឌ្ឍន៍, អ្នកម៉ៅការ, អ្នកម៉ៅការបន្ត និង រដ្ឋាភិបាលប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ គួរតែប្រុងប្រយ័ត្នអំពីការគាំទ្របន្ថែមដែលគឺជា ភាពរសើបផ្នែកយេនឌ័រ និង ភាពសមស្របផ្នែកវប្បធម៌ សម្រាប់ ក្រុមងាយរងគ្រោះ។

ប្រភព

Adapted from Inclusive Development International (IDI), "Community Guide to the Asian Infrastructure Investment Bank," 2020, View the PDF.

និយមន័យ

បរិយាកាសដែលមានព័ត៌មានត្រឹមត្រូវ ការពិត និងពេញលេញ — អំពីគម្រោងដែលបានស្នើឡើង ការចូលរួមរបស់អ្នកពាក់ព័ន្ធ, ការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម (ESIA), ការទទួលខុសត្រូវ និង ការសម្រេចចិត្ត — គឺត្រូវបានផ្តល់ជូនដល់ មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់, អង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSOs)/អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs), អ្នកស្រាវជ្រាវ/អ្នកជំនាញ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតតាមរបៀបដែលមានបរិយាបន្ន, ជាទៀងទាត់, ភាពរសើបផ្នែកយេនឌ័រ និងទីតាំងដែល សមរម្យតាមវប្បធម៌ ពេញមួយ វដ្តជីវិតរបស់គម្រោង។ ព័ត៌មានបែបនេះគួរតែត្រូវបានបញ្ជូនជាទម្រង់ដែលអាចយល់បាន និងអាចចូលទៅដល់គ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។

ប្រភព

Adapted from International Monetary Fund (IMF), "Code of Good Practices on Transparency in Monetary and Financial Policies, Part 1—Introduction," 2000, View the Website; Global Witness, "Transparency and the right to information," accessed in 2022, View the Website.

និយមន័យ

អនុវត្តចំពោះអ្នកដែលដោយសារកត្តាដែលហួសពីការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកគេ អាចទំនងជាត្រូវបានរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរពីគម្រោងមួយ និង/ឬអាចមានកម្រិតច្រើនជាងអ្នកដ៏ទៃក្នុងសមត្ថភាពរបស់ពួកគេក្នុងការទាញយកអត្ថប្រយោជន៍ពីគម្រោង។ បុគ្គល ឬក្រុមទាំងនេះក៏ទំនងជាត្រូវបានដកចេញពី ឬមិនអាចចូលរួមយ៉ាងពេញលេញនៅក្នុងដំណើរការ ការប្រឹក្សា របស់អ្នកពាក់ព័ន្ធទូទៅ ដូច្នេះពួកគេអាចត្រូវការវិធានការជាក់លាក់ និង/ឬជំនួយ ដើម្បីធានាថាទស្សនៈរបស់ពួកគេត្រូវបានយកមកពិចារណា។ ឧទាហរណ៍នៃក្រុមទាំងនេះរួមបញ្ចូល ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានកំណត់តែ ស្ត្រី មនុស្សចាស់ កុមារនិងយុវជន ជនពិការ ជនជាតិដើមភាគតិច ជនជាតិភាគតិច ភាសា និងសាសនា ជនភៀសខ្លួន និងប្រជាជនផ្លាស់ទីលំនៅ។

ប្រភព

និយមន័យ

គោលគំនិតស្នូលនៃ រដ្ឋាភិបាលចិន។ ខណៈពេលដែលការទទួលស្គាល់ផ្លូវចម្រុះនៃ ការអភិវឌ្ឍនៅទូទាំងប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ វាផ្តល់អាទិភាពដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ "ផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក" ដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋានផលប្រយោជន៍ទូទៅ ឬផលប្រយោជន៍រួម។

ប្រភព

Adapted from Marina Rudyak, "Cooperation," Decoding China, accessed in 2022, View the Website.

Asia Society Policy Institute